Φιλτράρισμα

Βλέπετε 1–15 από 48 αποτελέσματα

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Βιογραφία - Μαρτυρίες

Τα απομνημονεύματα μου

Σωτήρης Σπαθάρης

Ο καραγκιοζοπαίχτης και οικοδόμος Σωτήρης Ευγενίου Σπαθάρης (1887‒1974) είναι ο πρώτος Έλληνας λαϊκός καλλιτέχνης που έγραψε εκτενή κείμενα για τη ζωή του και για την τέχνη του. Ξεχωριστά, απολαυστικά και από πολλές απόψεις χρήσιμα τα κείμενα αυτά, πολύ ενδιαφέρουσα η ιστορία της συγγραφής τους, μεγάλη η περιπέτεια των χειρογράφων που τα διασώζουν.

Τα «απομνιμονέματά» του τα έγραψε ο Σπαθάρης τρεις φορές: μία το 1944, μία από το 1950 ώς το 1955, και μια τρίτη από το 1957 ώς το 1959. Η τελευταία εκδοχή, γραμμένη επειδή τα προηγούμενα χειρόγραφα είχαν χαθεί, εκδόθηκε στις αρχές του 1960, «λογοκριμένη» όμως και με γλωσσικές επεμβάσεις αρκετές. Τώρα τα χαμένα χειρόγραφα βρέθηκαν και στον παρόντα τόμο εκδίδονται για πρώτη φορά οι δύο παλαιότερες και πολύ αξιολογότερες μορφές του σπουδαίου αυτού έργου. Είναι ένας «άλλος» Σπαθάρης: η γλώσσα διαφέρει, μεγαλύτερο διάστημα καλύπτεται (π. 1894‒1953), άγνωστα από αλλού επεισόδια εμφανίζονται, άλλα, γνωστά, περιγράφονται ζωηρότερα και εκτενέστερα. Ειλικρινής και έντιμος αφηγητής μοιάζει αυτός ο χαρισματικός και φιλότιμος αλλά και δύσκολος και σκληρός άνθρωπος, καθώς μας μιλά για τις αδυναμίες και τις αποτυχίες του με την ίδια ενάργεια και γλαφυρότητα που παρουσιάζει τα προτερήματα και τις επιτυχίες του.

Πέρα από την αξία που έχουν ως σπουδαία πηγή για την ιστορία του ελληνικού θεάτρου σκιών, αλλά και για τον τρόπο που βίωνε τη «μεγάλη ιστορία» ένας εκπρόσωπος των φτωχών λαϊκών στρωμάτων της πρωτεύουσας, τα απομνημονεύματα του Σπαθάρη, που εκδίδονται εδώ χωρίς περικοπές και γλωσσικές επεμβάσεις, αποτελούν σημαντικότατο μνημείο λόγου. Πόσοι φορείς της προφορικής παράδοσης, που δεν διάβαζαν και με δυσκολία έγραφαν, θέλησαν και κατόρθωσαν να συντάξουν τόσο μεγάλα αυτοβιογραφικά κείμενα στη χώρα μας αλλά και αλλού;

Στην εισαγωγή του επιμελητή της έκδοσης Γιάννη Κόκκωνα, πέρα από τα εντελώς απαραίτητα βιογραφικά στοιχεία του Σπαθάρη, θα βρει ο αναγνώστης την ιστορία της συγγραφής των κειμένων, των προσπαθειών για την έκδοσή τους και της τύχης των χειρογράφων. Κάμποσα συμπληρωματικά κείμενα και παραλλαγές ορισμένων αφηγήσεων που σώθηκαν, μαζί με άλλα κείμενα του συγγραφέα μας δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες από το 1945 ώς το 1965, έχουν μπει σε τέσσερα παραρτήματα. Επεξηγηματικά σχόλια, γλωσσάρι και ευρετήριο συμπληρώνουν τον τόμο, ενώ η προερχόμενη από διάφορες πηγές διάσπαρτη εικονογράφηση υποστηρίζει, τρόπον τινά, οπτικά την αφήγηση.

Προσθήκη
€25.00

Επιστήμες

Η δίκη του Γαλιλαίου

Κώστας Γαβρόγλου

Η Δίκη του Γαλιλαίου αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της επιστήμης αλλά και στη διανοητική ιστορία των νεότερων χρόνων. Στο βιβλίο αυτό ανασυγκροτείται το πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζονται οι εξελίξεις που καταλήγουν στη Δίκη, μέσα από τις επιστημονικές, φιλοσοφικές, θεολογικές, πολιτικές και ιδεολογικές διαμάχες της εποχής, τον Τριακονταετή Πόλεμο και την ολοένα και πιο έντονη παρουσία των Ιησουιτών στην εκπαίδευση. Η ανασυγκρότηση του πλαισίου βασίστηκε στο αρχειακό υλικό του ίδιου του Γαλιλαίου, στα δημοσιευμένα και αδημοσίευτα έργα του, στα αρχεία της Ιεράς Εξέτασης, καθώς και στην αλληλογραφία μεταξύ των μελών ενός εκτεταμένου δικτύου συμμάχων αλλά και εχθρών του Γαλιλαίου. Σκιαγραφούνται επίσης οι σημαντικότερες εξελίξεις στη διάρκεια των 350 ετών από το τέλος της Δίκης, όταν πολλοί λόγιοι θέλησαν να υπερασπιστούν τον Γαλιλαίο, ενώ άλλοι θέλησαν να επιχειρηματολογήσουν πως η Εκκλησία έπραξε καλώς.

Το 1616 ο Γαλιλαίος είχε αποδεχτεί στους περιορισμούς των αποφάσεων της Ιεράς Εξέτασης. Όμως με το βιβλίο που γράφει το 1632 προσπαθεί να δοκιμάσει τα όρια αυτών των περιορισμών. Κι ακόμα, θεωρεί πως ο Πάπας -και χάριν της μακροχρόνιας σχέσης τους αμοιβαίου σεβασμού, πριν από την εκλογή του- δεν θα έφτανε στα άκρα παραπέμποντάς τον στην Ιερά Εξέταση. Ωστόσο, η απόλυτη εξουσία της Εκκλησίας απαιτούσε απόλυτη υπακοή· έτσι, ο Πάπας μετατράπηκε στον δριμύτερο κατήγορό του.

Στη “Δίκη του Γαλιλαίου” προβάλλεται η θέση ότι το πρόβλημα για την Καθολική Εκκλησία δεν ήταν τόσο η θεολογικά αιρετική άποψη περί κίνησης της Γης όσο το ότι μια νέα κοσμολογία θα οδηγούσε σε έναν νέο τρόπο θέασης της φύσης· και τότε ο αριστοτελισμός, που είχε ήδη δεχτεί πολλά πυρά, θα κατέρρεε, μαζί με το σύστημα ιδεών που στήριζε την τεράστια κοινωνική εξουσία φιλοσόφων και θεολόγων. Οι αστρονόμοι, οι μαθηματικοί και οι τεχνίτες θα άρχιζαν να παίζουν κυρίαρχο ρόλο, οι κοινωνικοί συσχετισμοί θα άλλαζαν. Αυτά ήθελε να αποφύγει η εκκλησιαστική εξουσία τον 17ο αιώνα, και οι παραδοσιακές ερμηνείες των Γραφών τής έδιναν το καλύτερο άλλοθι για να το πετύχει. Ο ανυπάκουος Γαλιλαίος θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα σύμβολο ατίθασου πνεύματος που θα υπονόμευε τη διανοητική ηγεμονία της Εκκλησίας.

Προσθήκη
€22.00

Ψυχολογία

Συνείδηση. Η προέλευση της ηθικής διαίσθησης

Πατρίσια Τσέρτσλαντ

Υποψήφιο για το Βραβείο Pen/E.O. Wilson Literary Science Writing του έτους 2020, το ανά χείρας βιβλίο της Patricia S. Churchland εξετάζει δύο καίρια ερωτήματα: Γιατί όλες οι ανθρώπινες κοινωνικές ομάδες έχουν αναπτύξει συστήματα ηθικών αξιών; Και πώς διαμορφώνονται τα συστήματα αυτά; Συνδυάζοντας δεδομένα από τη νευροεπιστήμη, τη γενετική και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, η Churchland αποπειράται να εξηγήσει πώς διαμορφώνεται ο εγκέφαλός μας έτσι ώστε να συνάπτουμε σχέσεις, να νοιαζόμαστε για τα παιδιά μας και να λαμβάνουμε αποφάσεις βάσει της προσωπικής μας κρίσης περί «σωστού και λάθους», ενώ παράλληλα διερευνά την περίπτωση ψυχοπαθών ανθρώπων που στερούνται ηθική.

Το βιβλίο προσφέρει στον αναγνώστη μια ανατρεπτική, όσο και συναρπαστική, θεώρηση για την προέλευση των ηθικών μας πεποιθήσεων. Με διορατικότητα, αλλά και τόλμη, η Churchland παρουσιάζει ιδέες που μπορούν να θέσουν υπό αμφισβήτηση όλα όσα νομίζαμε ότι γνωρίζουμε για την «καλή συμπεριφορά» στους ανθρώπους. Εξετάζει θέματα που με δυσκολία συζητιούνται στη δημόσια σφαίρα, ρίχνοντας φως σε ορισμένες από τις πιο σύνθετες αλλά και πιο σημαντικές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης: στην ελεύθερη βούληση, την ευσυνειδησία, τη μεταβίβαση αξιών από γενιά σε γενιά, τη θεμελίωση των κοινωνιών πάνω στην έννοια της ηθικής.

 

Προσθήκη
€20.00

Κοινωνιολογία

Ανθολογία παραλογών

Συλλογικό

“Παραλογές” ονομάστηκαν από τους φιλολόγους τα τραγούδια με πλαστή, «πεποιημένη» υπόθεση. Οι παραλογές δεν μεταπλάθουν κάποιο πραγματικό γεγονός, το επινοούν· στηρίζονται αποκλειστικά στη φαντασία κι όχι στην άμεση εμπειρία.

Οι καταστάσεις που περιγράφονται υπακούουν στους νόμους της καθημερινής πραγματικότητας. Όπου συμβαίνει τίποτα πέρα από τους φυσικούς νόμους, αυτό γίνεται ακριβώς σαν θαύμα, θαύμα που το προκαλεί η υπερβολική ένταση του γεγονότος: καθώς η νόμιμη τάξη έχει διασαλευτεί στο έπακρο από τα όσα συμβαίνουν, αντιδρά η ίδια η φύση. Στο «Μάνα φόνισσα», το συκώτι του σφαγμένου παιδιού αποκτά φωνή για να καταγγείλει τη φρικτή ανομία· στο «Νεκρόφιλος έρως», όπου ο νέος «εφτά φορές αμάρτεψε με την αποθαμένη», ακούγεται το άγιο Πνεύμα που τον εκδιώκει από την εκκλησία. Στο τραγούδι «Του κολυμπητή», θα πάρει η θάλασσα φωνή για να επιτιμήσει τον τολμητία – ποιος άλλος θα μπορούσε να το κάνει στη μέση του πελάγους;

Στην ουσία δεν είναι παρά ο «αφηγητής» που μιλάει σε όλες τις περιπτώσεις, δανείζοντας τη φωνή του στη Φύση.

Ο πυρήνας των παραλογών είναι αναμφίβολα αρχαίος, πιθανόν και προελληνικός, πολύ συχνά και παγκόσμιος· η δομή και η μορφή τους μας οδηγούν προς μια κοινωνία πολύ πιο κοντινή: την αστική ζωή στα βενετοκρατούμενα και τα φραγκοκρατούμενα νησιά και τις παραθαλάσσιες πόλεις του 13ου ως και του 15ου αιώνα. Στην ίδια περίπου εποχή και στους ίδιους τόπους γεννήθηκαν και κυκλοφορούσαν τα έμμετρα ερωτικά μυθιστορήματα της γραπτής λογοτεχνίας, τα «Ερωτοπαίγνια» και η «Ριμάδα κόρης και νιού» – που πέρασε και στην προφορική παράδοση.

Τέλος, η έλλειψη ομοιοκαταληξίας υποδηλώνει πως η σύνθεση των παραλογών πρέπει να είχε ολοκληρωθεί πριν από τον 15ο αιώνα.

 

Προσθήκη
€10.00

Ιστορία

Τον καιρό του λοιμού. Επιδημίες στην αρχαιότητα που ξεπέρασαν τη λογική

Συλλογικό

Οι μεγάλες επιδημίες ξεχώρισαν από πολύ νωρίς ως σημαντικά και αξιομνημόνευτα γεγονότα. Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει μια πλούσια συλλογή κειμένων, τα οποία περιγράφουν από διαφορετικές οπτικές γωνίες το φαινόμενο των επιδημιών και τον αντίκτυπό τους στις αρχαίες κοινωνίες. Τα δεδομένα που παρουσιάζουν οι αρχαίοι συγγραφείς δίνουν συχνά την εντύπωση ότι ξεπερνούν την ίδια την ανθρώπινη λογική και πολλές φορές αφήνουν να διαφανεί το στοιχείο της αμφισβήτησης, της αβεβαιότητας και της αντιφατικότητας στις αντιδράσεις των ανθρώπων. Οι ασυνήθιστες και επείγουσες συνθήκες μιας φονικής επιδημίας δημιουργούσαν δυναμικές οι οποίες επηρέαζαν ιδέες και αντιλήψεις, καλλιεργούσαν νέες συνήθειες, άγγιζαν όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Η εμπειρία της πρόσφατης πανδημίας κάνει τα κείμενα αυτά να μοιάζουν ασυνήθιστα επίκαιρα. Ο σημερινός αναγνώστης θα εντοπίσει προβλήματα και ερωτήματα που πιθανόν να έχουν απασχολήσει και τον ίδιο. Μπορεί μάλιστα ο αρχαίος άνθρωπος να του φανεί λιγότερο αρχαίος και περισσότερο άνθρωπος, με τους ίδιους φόβους και την ίδια θνητότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Τα βιβλία της σειράς καλούν σε έναν νέο διάλογο με την αρχαιότητα. Τα κείμενα κάθε τόμου, που προσφέρονται σε νεοελληνική απόδοση, φωτίζουν όψεις της καθημερινής ζωής, των θεσμών ή των ιδεών που εξακολουθούν να διατηρούν την επικαιρότητά τους. Επιπλέον, επιλέγονται με στόχο να αναδειχθεί τόσο ο πλούτος όσο και η ποικιλία των συμπεριφορών και των νοοτροπιών του αρχαίου κόσμου. Εμφανίζουν τους αρχαίους Έλληνες διαφορετικών εποχών και διαφορετικών πεποιθήσεων να διαλέγονται και, να αντιπαρατίθενται μεταξύ τους ή με αλλοεθνείς· και τους εθνικούς να διαλέγονται ή να αντιπαρατίθενται με Ιουδαίους ή χριστιανούς. Η αρχαιότητα προβάλλει έτσι από τη μια πλευρά επίκαιρη και από την άλλη σύνθετη, πολύμορφη και αντιφατική.

 

Προσθήκη
€10.00

Φιλοσοφία

Φιλοσοφικά θραύσματα

Φρήντριχ Σλέγκελ

Ο στοχαστής χρειάζεται ακριβώς το ίδιο φως με εκείνο του ζωγράφου. Πρέπει να είναι λαμπερό, να μην πέφτει κατά πρόσωπο, να μην ανακλάται τυφλώνοντας και, όποτε είναι δυνατόν, να φέγγει από τα πάνω προς τα κάτω.
*
Ένα θραύσμα, όπως και ένα έργο μικροτεχνίας, πρέπει να είναι εντελώς απομονωμένο από τον περιβάλλοντα κόσμο και να ολοκληρώνεται στον εαυτό του, όπως ένας σκαντζόχοιρος.

Το φιλοσοφικό θραύσμα (Fragment) αποτελεί μείζονα συμβολή των πρώιμων ρομαντικών του γερμανικού χώρου, προπαντός του Φρήντριχ Σλέγκελ και του Νοβάλις, στην τυπολογία της φιλοσοφικής γραμματείας. Πρόκειται συνήθως για μικρότερες ή μεγαλύτερες παραγράφους με παρατηρήσεις για την τέχνη, τη φύση, την ποίηση, το μυθιστόρημα, το πνεύμα, την ιδιοφυΐα, τη φιλοσοφία, την ιστορική και την αισθητική κριτική, την ηθική, τη λογική, τη φιλολογία, την επικοινωνία. Χαρακτηρίζονται από πυκνή, αν και ελλειπτική, διατύπωση, απορρίπτουν την πεπατημένη, ανακαλύπτουν διασυνδέσεις φαινομενικά άσχετων τομέων του βίου και της τέχνης, απογειώνουν ή προσγειώνουν απότομα τις εκτιμήσεις τους για πρόσωπα και πράγματα, και χρησιμοποιούν συχνά μια λεπτή, ενίοτε μάλιστα όχι τόσο λεπτή, ειρωνεία. Για τον Σλέγκελ, το θραύσμα είναι τμήμα ενός όλου που υπάρχει κάπου, πίσω από τον ορίζοντα, και θα φανερωθεί, ίσως, στο τέλος ενός άπειρου δρόμου.

Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται οι τρεις συλλογές θραυσμάτων του Φρήντριχ Σλέγκελ, τα Θραύσματα κριτικής, τα Θραύσματα από το περιοδικό Αθήναιον και οι Ιδέες.

Προσθήκη
€17.00

Δοκίμιο

Εισαγωγή στην ποίηση του Παλαμά

Ευριπίδης Γαραντούδης

Ο τόμος Εισαγωγή στην ποίηση του Παλαμά. Επιλογή κριτικών κειμένων, όπως και οι υπόλοιποι τόμοι της σειράς με την επιλογή κριτικών κειμένων για σημαντικούς έλληνες λογοτέχνες, λειτουργεί ως μια χρηστική εισαγωγή στη μελέτη της ποίησης του Κωστή Παλαμά. Στην εκτενή εισαγωγή του φιλολογικού επιμελητή, «Ο Παλαμάς και η κριτική της ποίησής του», περιγράφεται και αποτιμάται η κριτική πρόσληψη του παλαμικού ποιητικού έργου, στο χρονικό ανάπτυγμα από τις αρχές της μέχρι σήμερα. Το πρώτο από τα ανθολογημένα κείμενα, «Χρονολόγιο Κωστή Παλαμά [1859-1943]» του Κ. Γ. Κασίνη, καλύπτει τις ανάγκες ενός γενικού κατατοπιστικού οδηγού με εργοβιογραφικές πληροφορίες για τον άνθρωπο και τον συγγραφέα Παλαμά. Τα υπόλοιπα τριάντα ένα κείμενα κατατάσσονται κατά χρονολογική σειρά, από το παλαιότερο (1910) μέχρι το νεότερο (2012). Ύστερα από τα ανθολογημένα κείμενα ακολουθούν α) ο κατάλογος των πρώτων δημοσιεύσεών τους, β) καταγραφή της εργογραφίας του Παλαμά και επιλογή από τη βιβλιογραφία του και γ) ευρετήριο ονομάτων.

Τα ανθολογημένα κριτικά-φιλολογικά κείμενα επικεντρώνονται στο ποιητικό έργο του Παλαμά. Κατά συνέπεια στον τόμο δεν περιλαμβάνονται γραπτά για τις άλλες, εκτός της ποίησης, όψεις του παλαμικού συγγραφικού έργου (την κριτική, το δοκίμιο, την πεζογραφία, το θέατρο, την αλληλογραφία). Προκειμένου να αναδειχθεί η ποικιλία των εκδοχών στην πρόσληψη της ποίησης του Παλαμά, επιλέχθηκαν κείμενα που καλύπτουν το ευρύ φάσμα των υποειδών της κριτικής, τόσο της λογοτεχνικής όσο και της φιλολογικής (βιβλιοκρισίες, σύντομα άρθρα, αποσπάσματα από ευρύτερες μελέτες, κεφάλαια μονογραφιών). Έτσι στον τόμο συνυπάρχουν ευρύτερες θεωρήσεις της παλαμικής ποίησης, που στο επίκεντρό τους έχουν την αισθητική της αποτίμηση, είτε τη θετική είτε την αρνητική, και καθαρά φιλολογικές αναλύσεις, ακόμα και προσεγγίσεις εστιασμένες σε εξειδικευμένες όψεις. Η αλληλοδιαδοχή ανόμοιων και διαφορετικού είδους κριτικών κειμένων δίνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να επιλέξει εκείνα που επιθυμεί να διαβάσει περισσότερο, είτε τις γενικές, αισθητικά προσανατολισμένες, θεωρήσεις της ποίησης του Παλαμά, είτε τις εξειδικευμένες, φιλολογικές αναλύσεις ειδικών πλευρών της. Σε γενικές γραμμές, τα κείμενα λειτουργούν ως αντιπροσωπευτικά δείγματα των διαφόρων τάσεων της κριτικής για την παλαμική ποίηση στη διάρκεια ενός σχεδόν αιώνα. Mέσα από τη συνανάγνωσή τους αναδεικνύονται διαμάχες και συγκρούσεις αισθητικής και ιδεολογικής φύσεως, διαμάχες σύμφυτες με την εξέλιξη της κριτικής σκέψης γύρω από την ποίηση στη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Προσθήκη
€28.00

Ιστορία

Γεωπολιτική των Τσιγγάνων

Αντέλ Σουτρ

Ποιοι είναι οι Τσιγγάνοι; Ποια κοινά στοιχεία συνδέουν τις τσιγγάνικες οικογένειες της Ωβέρνης στη Γαλλία, τους Ρομ της Ρουμανίας και της Φινλανδίας, τους Γερμανούς Σίντι, τους Χιτάνος της Ισπανίας, τους Τσίνγκαρι της Ιταλίας, τους Άγγλους Τζίπσις, τους Έλληνες Ρομά, τους Ρομ της Αυστραλίας, των ΗΠΑ και της Αργεντινής, τους Τσινγκάνε της Τουρκίας; Όλη αυτή την ποικιλομορφία τη συνοδεύει μια πληθώρα αναπαραστάσεων και πρακτικών, που ταλαντεύεται ανάμεσα στη συνεχή κινητικότητα και τη μόνιμη εγκατάσταση.

Τούτη η γεωπολιτική των τσιγγάνικων κόσμων προτείνει κλειδιά ανάγνωσης για να σκεφτούμε το πώς είναι να ζεις σε ποικιλόμορφους κόσμους, που ενώ στον εξωτερικό παρατηρητή δείχνουν συχνά ομοιογενείς, στην πραγματικότητα δεν είναι. Ενώ οι Τσιγγάνοι παρουσιάζονται συνήθως σαν ένας λαός «χωρίς ιστορία», μ’ έναν τρόπο ζωής αμετάλλακτο, η Adèle Sutre, με την παγκόσμια οπτική της, αναδεικνύει στο βιβλίο της τις μετακινήσεις και τις δικτυώσεις τους, πέρα από εθνικά και γεωγραφικά σύνορα, μέσα από μια ιστορική προσέγγιση που μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα και τα σύγχρονα διακυβεύματα. Για να κατανοήσουμε τους τσιγγάνικους κόσμους, κι όχι τον τσιγγάνικο κόσμο, πρέπει να διαρρήξουμε εδραιωμένα στερεότυπα, και να ανακαλύψουμε την τεχνογνωσία της κυκλοφορίας και της πρόσδεσης που συσσώρευσαν μέσα από την εμπειρία τους οι τσιγγάνικες οικογένειες.

Προσθήκη
€15.00

Επιστήμες

Ένας άλλος νους

Πίτερ Γκόντφρεϊ- Σμιθ

Αν αναρωτηθήκατε ποτέ με τι μοιάζουν οι εξωγήινοι, το χταπόδι ίσως είναι η πιο εύστοχη απάντηση! Από παλιά θεωρούσαμε τα πτηνά και τα θηλαστικά ως τα ευφυέστερα πλάσματα στη Γη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σαφές πως υψηλή ευφυΐα έχουν επίσης αναπτύξει εξαιρετικά διαφορετικές μορφές ζωής – και συγκεκριμένα τα κεφαλόποδα, και πάνω απ’ όλα τα χταπόδια. Κι αυτό γιατί μεταξύ άλλων παρατηρήσαμε ότι, τουλάχιστον τα χταπόδια, όταν βρίσκονται σε αιχμαλωσία βρίσκουν τρόπους να εκδηλώνουν τις συμπάθειες, τις αντιπάθειες ή την περιφρόνησή τους, κλέβουν τροφή από γειτονικές δεξαμενές, σβήνουν όσα φώτα τούς ενοχλούν (!), ενώ εκτελούν και θεαματικότατες αποδράσεις…

Ο Πήτερ Γκόντφρυ-Σμιθ, διακεκριμένος φιλόσοφος της επιστήμης και δεινός δύτης, περιγράφει πώς συμπεριφέρονται τα χταπόδια που ζουν ελεύθερα κοντά στις ακτές της Αυστραλίας και, ταυτόχρονα, προσπαθεί να απαντήσει σε μια σειρά από καίρια ερωτήματα: Πώς απέκτησαν τα ζώα συνείδηση του εαυτού τους; Αποτελεί άραγε τυχαίο γεγονός ότι η διαδικασία της εξέλιξης μας έδωσε τουλάχιστον δύο διαφορετικές μορφές ευφυΐας; Τι είδους ευφυΐα διαθέτουν τα κεφαλόποδα; Πώς έγινε τόσο έξυπνο το χταπόδι, τη στιγμή που ζει λίγο και έχει περιορισμένη κοινωνική ζωή; Πώς είναι να έχεις οχτώ πλοκάμια με τόσο πολλούς νευρώνες ώστε αυτά να μπορούν να «σκέφτονται από μόνα τους»;

Τούτο το συναρπαστικό βιβλίο, το οποίο έχει μεταφραστεί σε τουλάχιστον 20 γλώσσες, αλλάζει οριστικά την αντίληψη και την εικόνα που έχουμε για τα χταπόδια, για την εξέλιξη της ευφυΐας και για την ίδια την ουσία της ζωής στον πλανήτη μας!

Προσθήκη
€17.00

Ιστορία

Ένας μικρός ελληνικός κόσμος. Τα δίκτυα στην αρχαία Μεσόγειο

Ιράντ Μάλκιν

Ο ελληνικός πολιτισμός γεννήθηκε όταν οι αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να μεταναστεύουν, να διασκορπίζονται και να ιδρύουν νέες κοινότητες σε παράκτιες περιοχές. Αυτές οι κοινότητες, οι αποικίες, λειτουργούσαν ως αποκεντρωμένα δίκτυα γύρω από ένα εικονικό κέντρο, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα – μια οπτική αντίστροφη από τη ρωμαϊκή θέαση του mare nostrum. Θα ήταν εύλογο άραγε να εκφράσει κανείς τον θαυμασμό του για τους Έλληνες, που δημιούργησαν έναν τέτοιο πολιτισμό παρά τη σταθερά αυξανόμενη απόσταση ανάμεσα στα σημεία εγκατάστασής τους, τα συνεχώς διευρυνόμενα δίκτυά τους και την απουσία όμορων εδαφών;

Στην εποχή μας η έννοια του δικτύου κυριαρχεί (δίκτυα τηλεοπτικά, μεταφορών, ηλεκτροδότησης, διαδίκτυο κ.λπ.) και είμαστε περισσότερο ανοιχτοί σε έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης τέτοιων ιστορικών ερωτημάτων. Στην προσπάθειά μας να εξετάσουμε τον σχηματισμό των αρχαίων δικτύων, μέσω των οποίων αναδεικνύονταν και διαδίδονταν τα κυριότερα κοινά χαρακτηριστικά του πολιτισμού και της ταυτότητας των Ελλήνων, το μοντέλο του «μικρού κόσμου» και οι νέες ιδέες της θεωρίας των δικτύων μάς προσφέρουν μια πανοραμική θέαση του πανελλήνιου ιστού, με τους «κόμβους», τους «δεσμούς» και τις «ροές» του, φωτίζοντας σημαντικές πτυχές της αρχαϊκής κοινωνίας.

Προσθήκη
€26.00

Επιστήμες

Τα μαθηματικά της πανδημίας

Μανουέλ ντε Λεόν - Αντόνιο Γκόμεζ Κοράλ

Από τον λοιμό των Αθηνών, το 430 π.Χ., και τη μαύρη πανώλη τον 14ο αιώνα ώς την ισπανική γρίπη το 1918 και την COVID-19 στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2020 η ανθρωπότητα έρχεται περιοδικά αντιμέτωπη με πανδημίες που έχουν τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις. Σήμερα, βέβαια, ζούμε σε μια εποχή πολύ διαφορετική από εκείνη των αρχαίων Αθηναίων ή των Ευρωπαίων του Μεσαίωνα, ή ακόμα και από εκείνη στην οποία βρισκόταν ο κόσμος κατά το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα. Ξέρουμε ποιον πολεμάμε και δουλεύουμε με προηγμένα εργαλεία· αυτά συγκροτούν ένα πλαίσιο στο οποίο τα μαθηματικά παίζουν εξέχοντα ρόλο και αποδεικνύονται όπλο καθοριστικής σημασίας. Οι μαθηματικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται προκειμένου να προλαμβάνουμε, να προβλέπουμε, να ελέγχουμε και να καταπολεμούμε τις ασθένειες αξιοποιούν πρακτικά όλο τον επιστημονικό κλάδο, από τις διαφορικές εξισώσεις μέχρι τη βελτιστοποίηση, ενώ περιλαμβάνουν επίσης τη στατιστική, τις χρονοσειρές, τις αλυσίδες Μαρκόφ, τις αριθμητικές μεθόδους, τη γεωμετρία κ.λπ.· η μαθηματική επιστήμη βρίσκεται κυριολεκτικά στην υπηρεσία της κοινωνίας.

Προσθήκη
€15.00

Δοκίμιο

Ιστορία, έθνος και μυθιστόρημα στη Μεταπολίτευση

Δημήτρης Τζιόβας

H μελέτη της ελληνικής πεζογραφίας γινόταν μέχρι τώρα μέσα από διάφορα πρίσματα (γενιές, ξένες επιδράσεις ή ρεύματα), εδώ επιχειρείται μια διαφορετική της προσέγγιση μέσω του τραύματος, της μνήμης και της μεταφοράς, με τις έννοιες αυτές να χρησιμοποιούνται ως άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφονται οι συζητήσεις περί έθνους και μυθοπλασίας. Ο πιο πρόσφορος τρόπος για να δούμε το πώς αλλάζει η σχέση λογοτεχνίας και έθνους είναι μέσω του ιστορικού μυθιστορήματος. Το παλαιότερο ιστορικό μυθιστόρημα επεδίωκε να επιβεβαιώσει την εθνική ιστορία, να στηρίξει το έθνος, και ήταν γέννημα του ιστορισμού. Οι βασικές προϋποθέσεις του, όπως η χρονική απόσταση μεταξύ του χρόνου συγγραφής και της μυθιστορηματικής δράσης, ο διδακτικός του ρόλος ή η λειτουργία του ως συμπληρώματος της ιστορικής γνώσης, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Το νέο μετα-ιστορικό μυθιστόρημα, απότοκο του μεταμοντερνισμού και επιβεβαίωση του παροντισμού, διερευνά την ετερότητα του έθνους, τις αποσιωπημένες πτυχές και τα τραύματα της εθνικής ιστορίας. Βλέπει το παρελθόν περισσότερο στο παρόν, αμφισβητεί τις εθνικές αλήθειες και δεν βασίζεται τόσο στη μαρτυρία όσο στη διερεύνηση του ιστορικού αρχείου, επιχειρώντας παράλληλα τη μετάβαση από το έθνος στον κόσμο και από την εσωστρεφή ματιά στη διασπορική. Η Μεταπολίτευση δεν φέρνει μόνο ένα νέου είδους μετα-ιστορικό μυθιστόρημα αλλά και νέες αναγνώσεις του παλαιότερου, καθώς η ιστορία δεν γνωρίζει το τέλος της αλλά αξιοποιεί τον ανατροφοδοτικό της διάλογο με τη μνήμη, το τραύμα και το αρχείο. Με έμφαση στη μεταπολιτευτική περίοδο και με συγκριτικές αναγωγές σε παλαιότερα κείμενα, σε αυτό το βιβλίο αναλύονται οι διάφοροι τρόποι εμπλοκής του μυθιστορήματος με το έθνος και την ιστορία του.

Προσθήκη
€24.00

Ιστορία

Τα χρώματα και οι μυστικές ζωές τους

Κάσια Σεν Κλερ

Το 2015 ξέσπασε σάλος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γύρω από ένα φόρεμα. Οι μισοί το περιέγραφαν ως μπλε με μαύρο, ενώ οι άλλοι μισοί ως λευκό με χρυσό. Αυτό φυσικά έδειξε αφενός πόσο υποκειμενικό είναι το χρώμα, αφετέρου πόση αμηχανία νιώθουμε όταν πρέπει να ορίσουμε μια απόχρωση. Συχνά ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι το χρώμα στη ζωή μας. Αν όμως σκεφτούμε τους φωτεινούς σηματοδότες που ρυθμίζουν την κυκλοφορία, αν προσπαθήσουμε να μιλήσουμε για τα μάτια ενός αγαπημένου μας προσώπου, καταλαβαίνουμε πόσο καταλυτικό ρόλο έχει στην καθημερινότητά μας.

Σε αυτό το βιβλίο αναλύονται εβδομήντα επτά αποχρώσεις που έχουν ενταχθεί στις ευρύτερες κατηγορίες των χρωμάτων του ορατού φάσματος. Από το nude φόρεμα της Μισέλ Ομπάμα μέχρι το καφέ στις στρατιωτικές στολές που άλλαξαν τον τρόπο που διε­ξάγονται οι μάχες, από τη γαλάζια περίοδο του Πικάσσο μέχρι την ώχρα που χρησιμοποιούσε ο παλαιο­λιθικός άνθρωπος στα τοιχώματα των σπηλαίων — όλες αυτές οι συναρπαστικές ιστορίες φωτίζουν αθέατες πλευρές των χρωμάτων και μας μυούν στη γοητεία τους.

Η Kassia St Clair ανέλαβε ένα δύσκολο εγχείρημα και χάρη στο πάθος της για τα χρώματα κατάφερε να γράψει αυτή τη μελέτη πάνω στην αλληλένδετη σχέση μεταξύ ανθρώπινης ιστορίας και χρώματος.

Προσθήκη
€18.00

Επιστήμες

Γεωπολιτική του νερού. Μεταξύ συγκρούσεων και συνεργασίας.

Νταβίντ Μπλανσόν

Πολλοί θεωρούν τους υδάτινους πόρους εξίσου σημαντικούς με το πετρέλαιο, καθώς η έλλειψή τους θα μπορούσε αντίστοιχα να οδηγήσει σε μια ολέθρια «κρίση νερού», σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ενώ διατυπώνονται προβλέψεις ότι η κρίση αυτή ενδέχεται να πυροδοτήσει ακόμα και πολεμικές συρράξεις. Ωστόσο, ο ρόλος του νερού στις συγκρούσεις δεν έχει διερευνηθεί ακόμη επαρκώς. Αν λάβουμε ως δεδομένο ότι το νερό προκαλεί τριβές στις σχέσεις μεταξύ των κρατών, σπανίως αποτελεί τη βασική αιτία μιας σύρραξης· μπορεί όμως να αποτελέσει γόνιμο έδαφος για συνεργασία, εάν υπάρχουν ειρηνικές προθέσεις. Η γεωπολιτική του νερού δεν εξαντλείται στις «κρίσεις νερού» που οφείλονται σε φυσική λειψυδρία, αλλά ασχολείται και με τις ανεπαρκείς πολιτικές διαχείρισης του νερού και με την αδυναμία κατοχύρωσης υδατικής ασφάλειας, προβλήματα τα οποία εντείνονται από την κλιματική κρίση. Παρ’ όλα αυτά, λύσεις υπάρχουν για μια «νέα κουλτούρα του νερού»· απομένει τώρα να εφαρμοστούν.

Μέσα από την ανάλυση συγκεκριμένων περιπτώσεων, ο Νταβίντ Μπλανσόν παρουσιάζει τις τρεις μεγάλες προκλήσεις στη διαχείριση του νερού στον 21ο αιώνα: προστασία των οικοσυστημάτων, παροχή πόσιμου νερού σε όλους και επαρκής υδροδότηση για τη γεωργία. Το νερό παίζει βασικό ρόλο στην κάλυψη των θεμελιωδών αναγκών του ανθρώπου, και γι’ αυτό αποτελεί, όπως το κλίμα, ένα παγκόσμιο διακύβευμα.

Η ελληνική έκδοση συνοδεύεται από Επίμετρο του Δρος Γεωπολιτικής Ιωάννη Ε. Κωτούλα στο οποίο εξετάζεται η υδατική ασφάλεια στη μακρά ιστορική διάρκεια.

Προσθήκη
€14.00

Δοκίμιο

Συζήτηση με τους φοιτητές της Αρχιτεκτονικής

Λε Κορμπυζιέ

Η Συζήτηση με τους φοιτητές της αρχιτεκτονικής του Le Corbusier πρωτοκυκλοφόρησε το 1943, εν μέσω πολέμου, καρπός της επιθυμίας του μεγάλου αρχιτέκτονα και στοχαστή να απευθυνθεί άμεσα στους φοιτητές της αρχιτεκτονικής, αφού προηγουμένως είχε απορρίψει επανειλημμένα προτάσεις να διδάξει στο πανεπιστήμιο («Να διδάξω τι; Τη φιλοσοφία της ζωής;»). Με πρόταση του καθηγητή Δημήτρη Φατούρου, μια άλλη μεγάλη μορφή της ελληνικής αρχιτεκτονικής, η Σουζάνα Αντωνακάκη, μετέφρασε το κλασικό αυτό κείμενο, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά εν μέσω δικτατορίας, το 1971. Η μετάφραση της Σ. Αντωνακάκη επανεκδίδεται σήμερα από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, και η νέα αυτή έκδοση ακολουθεί πιστά την αισθητική της πρωτότυπης γαλλικής έκδοσης που είχε σχεδιάσει ο Jean Petit στις εκδόσεις Minuit. Έχει διατηρηθεί το εισαγωγικό κείμενο του Δ. Φατούρου που συνόδευε την έκδοση του 1971, και έχει προστεθεί ένα νέο προλογικό σημείωμα του Δημήτρη Αντωνακάκη.

Το σύντομο αυτό κείμενο είναι κατά κάποιον τρόπο μια πνευματική παρακαταθήκη του Le Corbusier. Η σημασία της συνείδησης και της ηθικής στάσης του αρχιτέκτονα και του πολεοδόμου, το βάρος της παιδείας του, η ευθύνη του απέναντι στον «αδελφό μας άνθρωπο», η αρχιτεκτονική ως κοινωνική αποστολή που απαιτεί από τους υπηρέτες της αφιέρωση, δόσιμο, το αρχιτεκτόνημα ως ζωντανή δημιουργία, η κατοικία ως κάλυκας της ζωής και καταφύγιο του ανθρώπου, η εναρμόνιση του αρχιτεκτονήματος με το περιβάλλον του, ο Νόμος του Ήλιου, της τοπογραφίας και της κλίμακας, η ποιητική διάσταση του έργου, είναι μερικές από τις ιδέες που εξαίρονται με μια φορτισμένη γλώσσα στο μοναδικό αυτό «μανιφέστο», που διατηρεί ατόφιο τον κλασικό του χαρακτήρα και την επικαιρότητά του.

Προσθήκη
€16.00