Προβολή όλων των 14 αποτελεσμάτων

ΜΙΕΤ

Νίκος Πετσάλης-Διομήδης

Καθώς ανέτελλε το 1920, οι συνθήκες ειρήνης που είχαν συναφθεί στο Παρίσι το προηγούμενο έτος κάθε άλλο παρά σήμαναν το τέλος της πολεμικής αναταραχής σε μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης και της Εγγύς Ανατολής. Για την Ελλάδα, εκκρεμούσε ακόμα η σύναψη συνθήκης ειρήνης με την Τουρκία, η δε εφαρμογή της ήταν βέβαιο ότι θα απαιτούσε την εμπλοκή του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία. Επιπλέον, ο Εθνικός Διχασμός εξακολουθούσε να υπονομεύει το εσωτερικό μέτωπο της χώρας, σε μια περίοδο που ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος χειριζόταν τις τύχες της χώρας από το εξωτερικό.

Στον τρίτο τόμο του έργου του Ο Βενιζέλος και η πρόκληση της Μεγάλης Ελλάδας, ο Νίκος Πετσάλης-Διομήδης καλύπτει, για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση και βάθος το κρίσιμο ελληνικό «1920»: τις διπλωματικές μάχες του Βενιζέλου κατά τη μακρά διαπραγμάτευση που οδήγησε στη Συνθήκη των Σεβρών· την αγωνιώδη του προσπάθεια να εξουδετερωθεί διπλωματικά η απροκάλυπτη εχθρότητα της Ιταλίας· τη «μεγάλη χαμένη ευκαιρία» για στρατιωτική λύση του Μικρασιατικού μετά τις εντυπωσιακές επιδόσεις του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία, το θέρος του 1920· τις καταλυτικές επιπτώσεις από τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου για τον ίδιο και τη χώρα κατά το σύντομο διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στον θρίαμβο των Σεβρών και τις μοιραίες εκλογές της 1ης/14ης Νοεμβρίου. Στον τελευταίο τόμο του τρίτομου έργου ο αναγνώστης παρακολουθεί το όραμα αυτό να εγγίζει την πραγμάτωσή του, προτού, κατά τραγική ειρωνεία, η ψήφος του ελληνικού λαού προδικάσει την τελική, τραγική διάψευσή του.

Με το τρίτομο έργο του, ο Νίκος Πετσάλης-Διομήδης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια συνολική και διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, της κρισιμότερης ίσως περιόδου για την εθνική μας πορεία μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Έχοντας αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στη συνεχή διερεύνηση της περιόδου αυτής, ο συγγραφέας είναι εξοικειωμένος με τα πρόσωπα και τα πράγματα της εποχής που μελετά. Το έργο του το διακρίνουν η εξαιρετική εποπτεία των προσώπων του δράματος, η πολυδιάστατη ανάλυση των επιλογών τους και η βαθιά κατανόηση των «απρόσωπων» δυνάμεων της ιστορίας που καθόρισαν από κοινού την πορεία του έθνους. Η προσέγγιση του Πετσάλη-Διομήδη συνδυάζει την κριτική ματιά με την ενσυναίσθηση, ιδίως στην περίπτωση του αδιαμφισβήτητου πρωταγωνιστή της περιόδου: Αναδεικνύει με ενάργεια την προσήλωση του Ελευθερίου Βενιζέλου στο έργο της δημιουργίας μιας μεγαλύτερης Ελλάδας, «σεβαστής εις τους φίλους της και τρομεράς εις τους εχθρούς της». Στον πρώτο τόμο του βιβλίου δεσπόζει ο Εθνικός Διχασμός. Στους επόμενους δύο τόμους καλύπτονται η συμμετοχή της Ελλάδας στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, το Μικρασιατικό και η πορεία προς τις μοιραίες εκλογές της 1ης / 14ης Νοεμβρίου 1920.

35.00

Νίκος Πετσάλης-Διομήδης

Με το τρίτομο αυτό έργο, ο Νίκος Πετσάλης-Διομήδης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια συνολική και διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, της κρισιμότερης ίσως περιόδου για την εθνική μας πορεία μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Έχοντας αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στη συνεχή διερεύνηση της περιόδου αυτής, ο συγγραφέας είναι εξοικειωμένος με τα πρόσωπα και τα πράγματα της εποχής που μελετά. Το έργο του το διακρίνουν η εξαιρετική εποπτεία των προσώπων του δράματος, η πολυδιάστατη ανάλυση των επιλογών τους και η βαθιά κατανόηση των «απρόσωπων» δυνάμεων της ιστορίας που καθόρισαν από κοινού την πορεία του έθνους. Η προσέγγιση του Πετσάλη-Διομήδη συνδυάζει την κριτική ματιά με την ενσυναίσθηση, ιδίως στην περίπτωση του αδιαμφισβήτητου πρωταγωνιστή της περιόδου: Αναδεικνύει με ενάργεια την προσήλωση του Ελευθερίου Βενιζέλου στο έργο της δημιουργίας μιας μεγαλύτερης Ελλάδας, «σεβαστής εις τους φίλους της και τρομεράς εις τους εχθρούς της». Στον πρώτο τόμο του βιβλίου δεσπόζει ο Εθνικός Διχασμός. Στους επόμενους δύο τόμους καλύπτονται η συμμετοχή της Ελλάδας στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, το Μικρασιατικό και η πορεία προς τις μοιραίες εκλογές της 1ης / 14ης Νοεμβρίου 1920.

35.00

Νίκος Πετσάλης-Διομήδης

Με το τρίτομο αυτό έργο, ο Νίκος Πετσάλης-Διομήδης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια συνολική και διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, της κρισιμότερης ίσως περιόδου για την εθνική μας πορεία μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.Έχοντας αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στη συνεχή διερεύνηση της περιόδου αυτής, ο συγγραφέας είναι εξοικειωμένος με τα πρόσωπα και τα πράγματα της εποχής που μελετά. Το έργο του το διακρίνουν η εξαιρετική εποπτεία των προσώπων του δράματος, η πολυδιάστατη ανάλυση των επιλογών τους και η βαθιά κατανόηση των «απρόσωπων» δυνάμεων της ιστορίας που καθόρισαν από κοινού την πορεία του έθνους. Η προσέγγιση του Πετσάλη-Διομήδη συνδυάζει την κριτική ματιά με την ενσυναίσθηση, ιδίως στην περίπτωση του αδιαμφισβήτητου πρωταγωνιστή της περιόδου: Αναδεικνύει με ενάργεια την προσήλωση του Ελευθερίου Βενιζέλου στο έργο της δημιουργίας μιας μεγαλύτερης Ελλάδας, «σεβαστής εις τους φίλους της και τρομεράς εις τους εχθρούς της». Στον πρώτο τόμο του βιβλίου δεσπόζει ο Εθνικός Διχασμός. Στους επόμενους δύο τόμους καλύπτονται η συμμετοχή της Ελλάδας στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, το Μικρασιατικό και η πορεία προς τις μοιραίες εκλογές της 1ης / 14ης Νοεμβρίου 1920.

Ο Νίκος Πετσάλης-Διομήδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1943 και μεγάλωσε σε περιβάλλον με παράδοση στα γράμματα και τις τέχνες. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και ιστορία στο Λονδίνο, όπου αναγορεύθηκε διδάκτωρ (1975). Το ενδιαφέρον του για τα εικαστικά τον έκανε να ιδρύσει την αίθουσα τέχνης «Το τρίτο μάτι» (1979-1993) στην οποία οργάνωσε πάνω από 120 εκθέσεις. Στον τομέα αυτό, κυριότερα έργα του είναι ο πλήρης κατάλογος (catalogue raisonné) του έργου του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Ghika1920-1940 (Αθήνα, 1979) και το έργο Σπύρος Βασιλείου. Οι ξυλογραφίες (Αθήνα, 1981). Το βιβλίο του Η άγνωστη Κάλλας (Αθήνα, 1998), για το οποίο εργάστηκε έξι χρόνια, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας 1999 και κυκλοφόρησε στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ισπανικά. Ωστόσο, η κύρια συμβολή του υπήρξε στον τομέα διπλωματικής ιστορίας. Προηγήθηκαν τα έργα Greece at the Paris Peace Conference, 1919 (Θεσσαλονίκη, 1979) και Η Ελλάδα των δύο κυβερνήσεων, 1916-1917 (Αθήνα, 1986). Το παρόν, τρίτομο έργο, το ολοκλήρωσε ύστερα από εννέα χρόνια εργασίας, λίγο πριν αποβιώσει στις 6 Φεβρουαρίου 2013, σε ηλικία 69 ετών.

35.00

Συλλογικό

Η πολυσχιδής δράση του σκηνοθέτη, μέλους και Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών και ομότιμου καθηγητή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Σπύρου Α. Ευαγγελάτου (1940-2017) εκτείνεται, ήδη, από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως και τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα. Παράλληλα με το πλούσιο σκηνοθετικό έργο του, ο Ευαγγελάτος διήνυσε μια άκρως επιτυχημένη πορεία τόσο στο πεδίο της επιστήμης ως ερευνητής, συγγραφέας μελετημάτων και πανεπιστημιακός δάσκαλος, όσο και στη διοίκηση σημαντικών καλλιτεχνικών οργανισμών, ως Γενικός Διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, Γενικός Διευθυντής και Πρόεδρος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (Ι.Τ.Ι.).

Ο ανά χείρας τόμος επικεντρώνεται στην καλλιτεχνική δραστηριότητά του, που σφράγισε τις εξελίξεις στην ελληνική σκηνή των τελευταίων δεκαετιών, και φιλοδοξεί να καταγράψει και να αποτυπώσει τις -περισσότερες από διακόσιες- σκηνοθεσίες του στο θέατρο και την όπερα, ένα εξόχως παραγωγικό έργο πενήντα πέντε ετών.

Ο βασικός σχεδιασμός της παρούσας έκδοσης, που άντλησε το υλικό της από το προσωπικό αρχείο του σκηνοθέτη και το Αρχείο του Αμφι-Θεάτρου, ξεκίνησε το 2014, και, εκτός από τους δύο επιστημονικούς επιμελητές, συμμετείχαν σε αυτόν ο ίδιος ο Ευαγγελάτος, που επέλεξε τους συγγραφείς των κειμένων, και ο επιστήθιος φίλος του, κορυφαίος Έλληνας σκηνογράφος Γιώργος Πάτσας (1944-2018). Ο Πάτσας ανέλαβε την καλλιτεχνική επιμέλεια του τόμου, ορίζοντας τη σχεδιαστική του γραμμή και επιλέγοντας, με τη σύμφωνη πάντα γνώμη του Ευαγγελάτου, τις φωτογραφίες των παραστάσεων. Στο τελευταίο στάδιο της επεξεργασίας της έκδοσης συνέβαλε αποφασιστικά και η Κατερίνα Ευαγγελάτου, με γόνιμες και ουσιαστικές επισημάνσεις.

Η δομή του τόμου, που εισηγήθηκαν οι επιστημονικοί επιμελητές, ακολουθεί τη χρονολογική σειρά των παραστάσεων που σκηνοθέτησε ο Ευαγγελάτος, ανεξάρτητα από τον θεατρικό οργανισμό που φιλοξένησε την εκάστοτε παραγωγή. Εναλλάσσονται συνεπώς οι παραγωγές που παρουσιάστηκαν από τους δύο προσωπικούς του θιάσους, τη Νεοελληνική Σκπνή και το Αμφι-Θέατρο, με εκείνες που σκηνοθέτησε στα κρατικά θέατρα, σε ιδιωτικούς θιάσους και στο εξωτερικό, αποτυπώνοντας εναργέστερα την πορεία του σκηνοθέτη και του έργου του με την πάροδο του χρόνου. Στην έκδοση περιλαμβάνονται επιπλέον οι παραστάσεις που σκηνοθέτησαν στο Αμφι-Θέατρο η ηθοποιός και σκηνοθέτις Λήδα Τασοπούλου και η σκηνοθέτις Κατερίνα Ευαγγελάτου, σύμφωνα με την επιθυμία του Ευαγγελάτου να εμπεριέχεται στην έκδοση το σύνολο των παραγωγών του ιστορικού θεάτρου, που ίδρυσε το 1975 και το οποίο λειτούργησε ανελλιπώς έως το 2011. […] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

100.00

Δημήτριος Καπετανάκης

«Υπήρξαν γενιές που, μετά τον πόλεμο, μυήθηκαν στη σκέψη του Δημητρίου Καπετανάκη», γράφει στον Πρόλογο του Πρώτου Τόμου των Έργων τού συγγραφέα (Τα Δημοσιευμένα ) η Εμμανουέλα Κάντζια. ερευνήτρια και σήμερα καθηγήτρια συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Κι αυτό, προσθέτουμε εμείς, συνέβη έστω και με τα ελάχιστα κείμενά του που ήταν μέχρι τότε γνωστά, κυρίως τα δοκίμιά του Έρως και Χρόνος και Μυθολογία του Ωραίου. Σήμερα η φιλολογική επιμελήτρια Ε. Κάντζια παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό τον Δεύτερο Τόμο των Έργων του Καπετανάκη, τα Κατάλοιπα, βγαλμένα από δυσεύρετα αρχεία αυτού του «μυητή» ποιητή και δοκιμιογράφου, στον συντομότατο βίο του οποίου (Σμύρνη 1912 – Λονδίνο 1944) γονιμοποιήθηκαν πλούσιες και ώριμες αισθητικές, στοχαστικές και κριτικές μελέτες καλύπτοντας μεγάλο φάσμα γνωστικών πεδίων. Ο ίδιος και το έργο του ποτέ δεν έφτασαν στο ευρύτερο κοινό. Αινιγματικός και αταξινόμητος, άνθρωπος των γραμμάτων και της τέχνης στη θρυλική δεκαετία του 1930, ο Δημήτριος Καπετανάκης, από τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα είχε συνδεθεί φιλικά με τον δάσκαλό του Παναγιώτη Κανελλόπουλο και με τον κύκλο του Ιωάννη Συκουτρή, ενώ αργότερα, στη Χαϊδελβέργη, μαθήτευσε πλάι στον Καρλ Γιάσπερς και γοητεύθηκε από την επιβλητική ποιητική φυσιογνωμία του Στέφαν Γκεόργκε.

Ο Τόμος Δεύτερος – τα Κατάλοιπα (χωρισμένος σε δύο Βιβλία), περιλαμβάνει: στο βιβλίο Α΄ τα πρώιμα «Φοιτητικά μελετήματα» —για τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, για τον Λεβιάθαν του Τόμας Χομπς (στα γερμανικά), και για τον Προυστ (στα γαλλικά)—, καθώς και τις περίφημες «Διαλέξεις του “Ασκραίου”», της δεκαετίας του ’30: τέσσερα κείμενα για τον Στέφαν Γκεόργκε και δεκαπέντε κείμενα περί Αισθητικής (Βίνκελμαν, Γκαίτε, Βαν Γκογκ) ̇ επίσης, 12 κείμενα για την ιστορία της φιλοσοφίας (με έμφαση στην ινδική φιλοσοφία), για τον Πλάτωνα, τον Κήρκεγκααρντ, για τη διδασκαλία της φιλοσοφίας και τη φιλοσοφική επικοινωνία, για τη φιλοσοφία της Τέχνης και του Καλού (Έντγκαρ Άλλαν Πόου, Μπωντλαίρ) ̇ το Βιβλίο Α΄ κλείνει με την πολυσυζητημένη διάλεξη για τον Ανδρέα Κάλβο του 1938 στον «Παρνασσό». Το Βιβλίο Β΄ συγκεντρώνει τα αγγλόφωνα έργα στο πρωτότυπο: τα «Δοκίμια του Καίμπριτζ» (21 κείμενα για βρετανούς ποιητές, από τον Τσώσερ, Σαίξπηρ, Χέρμπερτ, Βων, Νταν, Ντράιντεν, ως τον Κάουπερ, Ουώρντσγουόρθ, Τόμας Γκρεϋ, Οράτιο Ουώλπολ, Τζον Κητς κ.ά, αλλά και για πεζογράφους —Τζέιν Ώστεν, Σαρλότ Μπροντέ (στα ελληνικά), Ντε Κουίνσυ, Τσαρλς Λαμ) ̇ επίσης τις αγγλόφωνες διαλέξεις του συγγραφέα στο Λονδίνο (1941-1944), κυρίως για την Ελλάδα και τους Έλληνες, όταν ο Καπετανάκης υπηρετούσε στο Γραφείο Τύπου της ελληνικής κυβέρνησης. Το Βιβλίο Β΄ κλείνει με 4 αδημοσίευτα ποιήματα, 2 στα αγγλικά και 2 στα ελληνικά.

Ο Δημήτριος Καπετανάκης, μεταφυσικός στοχαστής αλλά και άνθρωπος του κόσμου τούτου που πάλεψε βαθιά με το αίνιγμα του έρωτα και της μαθητείας, διακρίθηκε και ως δεινός δάσκαλος, για τον παιδαγωγικό του τρόπο να ξυπνάει τον εσωτερικό δαίμονα των μαθητών του (και αναγνωστών του) οδηγώντας τους στο δρόμο της διαρκούς αναζήτησης.

50.00

Δημήτριος Καπετανάκης

«Υπήρξαν γενιές που, μετά τον πόλεμο, μυήθηκαν στη σκέψη του Δημητρίου Καπετανάκη», γράφει στον Πρόλογο του Α΄ Τόμου των απάντων του συγγραφέα η Εμμανουέλα Κάντζια. Ερευνήτρια, συγκριτολόγος ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, έβγαλε από τα αρχεία και επιμελήθηκε τη σημαντική αυτή έκδοση των Δημοσιευμένων (Τόμος Πρώτος) και των Αδημοσίευτων (Τόμος Δεύτερος, ετοιμάζεται) έργων αυτού του «μυητή» ποιητή και δοκιμιογράφου, στον συντομότατο βίο του οποίου (Σμύρνη 1912 – Λονδίνο 1944) γονιμοποιήθηκαν πλούσιες και ώριμες αισθητικές, στοχαστικές και κριτικές μελέτες καλύπτοντας μεγάλο φάσμα γνωστικών πεδίων. Οι μεταπολεμικοί ωστόσο λατρευτικοί αναγνώστες του γνώριζαν ελάχιστες από αυτές, κυρίως τα δοκίμιά του Έρως και Χρόνος και Μυθολογία του Ωραίου. Ο ίδιος και το έργο του ποτέ δεν έφτασαν στο ευρύτερο κοινό. Αινιγματικός και αταξινόμητος, άνθρωπος των γραμμάτων και της τέχνης στη θρυλική δεκαετία του 1930, ο Δημήτριος Καπετανάκης, από τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα είχε συνδεθεί φιλικά με τον δάσκαλό του Παναγιώτη Κανελλόπουλο και με τον κύκλο του Ιωάννη Συκουτρή, ενώ αργότερα, στη Χαϊδελβέργη, μαθήτευσε πλάι στον Καρλ Γιάσπερς και γοητεύθηκε από την επιβλητική ποιητική φυσιογνωμία του Στέφαν Γκεόργκε. Η εκτενής Εισαγωγή της επιμελήτριας τον παρακολουθεί στις πνευματικές και ανθρώπινες περιπλανήσεις του ταραγμένου βίου του, έως την καταφυγή του στην Αγγλία το ’39, παραμονές του πολέμου, όπου μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, ώς το θάνατό του, θα αναδειχθεί σε γνήσιο εκφραστή της μοντέρνας αγγλικής ποίησης.

Ο Τόμος Πρώτος – Τα Δημοσιευμένα (χωρισμένος σε Βιβλίο Α΄ και Βιβλίο Β΄) περιλαμβάνει τα δοκίμια του και μελέτες του (αυτές για τον Ευθύδημο του Πλάτωνα και για τον Ρεμπώ), τα αγγλόφωνα κείμενά του (μεταξύ άλλων, για τον Γκεόργκε, για τον Ντοστογιέφσκι, για την αγγλική ποίηση), βιβλιοκρισίες και τεχνοκριτικά του σημειώματα (για τους Ρούντολφ Φάρνερ, Τσαρούχη, Σκίπη, Τσάτσο, Πρεβελάκη, Καντ κ.λπ.), τα ποιήματά του στα ελληνικά και στα αγγλικά, το μονόπρακτο θεατρικό του έργο Η θύελλα, καθώς και μεταφράσεις του προς τα ελληνικά ή προς τα αγγλικά (των Χαίλντερλιν, Άντονυ Χάξλεϋ, Ελύτη, Πρεβελάκη, Κανελλόπουλο). Ο Δημήτριος Καπετανάκης, μεταφυσικός στοχαστής αλλά και άνθρωπος του κόσμου τούτου που πάλεψε βαθιά με το αίνιγμα του έρωτα και της μαθητείας, διακρίθηκε και ως δεινός δάσκαλος, μέσω των περιλάλητων διαλέξεών του στην Αθήνα του ’30, για τον παιδαγωγικό του τρόπο να ξυπνάει το δαιμόνιο των μαθητών του οδηγώντας τους στο δρόμο της διαρκούς αναζήτησης.

50.00

Άρις Γεωργίου

«“I’ve got you under my skin”. Στακάτο, ευθύβολο, απολύτως τίμιο και απαλλαγμένο από αυταρέσκεια, αληθινό και αληθές μαζί, το τενόρο του Joe Henderson οικοδομεί το γνωστό στάνταρντ του Cole Porter και μου απευθύνεται προσωπικά. Ειδικά τώρα. Αυτή την ειδική στιγμή, στις 7 και 19 μ.μ. της 28ης Δεκεμβρίου 2016. Τώρα που πιάνω να κοιτάξω κατάματα το ίχνος της τζαζ στην ψυχή μου, να ψηλαφήσω το σώμα μου εντοπίζοντας “υποδορίως” τα σημάδια, τις ουλές από τις γλυκές πληγές αυτής της μουσικής που ακούω αφοσιωμένα εδώ και 45 χρόνια. Να αναλογιστώ γιατί δεν είχα αρχίσει να την ακούω νωρίτερα, να συνειδητοποιήσω ποια ήταν τα αφετηριακά σκιρτήματα, να αναρωτηθώ ποιες θα είχαν υπάρξει οι απώλειες αν δεν είχα εμβαπτιστεί στο σύμπαν της».

Βαθιά βιωματική, διεισδυτική, συγκινησιακή, τρυφερή και παιδευτική, η σχέση του Άρι Γεωργίου με την τζαζ και την αυτοσχεδιαζόμενη μουσική συνέβαλε καθοριστικά στη διάπλαση των κατευθύνσεων που υιοθέτησε στα ποικίλα εικαστικά, φωτογραφικά, συγγραφικά, ακόμη και αρχιτεκτονικά του εγχειρήματα. Μέσα από φωτογραφίες και κείμενα, το βιβλίο Hic et Nunc / Hip ’n’ Funk / Jazz σαρώνει μια μεγάλη χρονική περίοδο, από την δεκαετία του ’70 και μετά, που συμπίπτει με την οικοδόμηση της σκηνής της τζαζ στην Ελλάδα. Παράλληλα συμπαρατάσσει εξέχουσες στιγμές και προσωπικότητες της ίδιας εποχής από την Αμερική και τη Γαλλία κυρίως, αναβιώνοντας την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που επικρατούσε στις μεγάλες αυτές σκηνές της τζαζ. Εμβληματικοί μουσικοί, όπως οι Horace Silver, Sonny Rollins, Archie Shepp, Pharoah Sanders στην Αμερική, οι Michel Portal, Henri Texier, Daniel Humair στη Γαλλία, ή οι Joe Henderson, Steve Lacy, Peter Kowald, Gunter Sommer με την παρουσία τους στην Ελλάδα, περνούν, μαζί με πλήθος άλλες προσωπικότητες, από τις σελίδες του, ενώ εξετάζεται και η διαμόρφωση της ανατρεπτικής σκηνής της αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής στην Ελλάδα, με κύριο εκφραστή της τον Σάκη Παπαδημητρίου, στον οποίο εξάλλου αφιερώνεται η έκδοση.

Ο Άρις Γεωργίου (Θεσσαλονίκη, 1951) είναι αρχιτέκτων. Έχει στο ενεργητικό του πολυάριθμες εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, όπως και πλήθος εκδόσεων και βιβλίων με τα έργα του και τα κείμενά του. Υπήρξε ο ιδρυτής και επί δεκαπενταετία διευθυντής του διεθνούς φεστιβάλ φωτογραφίας Φωτογραφική Συγκυρία (1988–2003), καθώς και ο πρώτος διευθυντής (1998–2002) του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

15.00

Ελληνική λογοτεχνία

Ιογενής πνευμονία

Ζήσιμος Λορεντζάτος

Ο άνθρωπος κολυμπούσε κάθε μέρα στις δυο μεγάλες αμμουδιές του νησιού, τη μια πλατιά και την άλλη μακριά, ατέλειωτη. Οι αμμουδιές αυτές χωρίζονταν από λιγοστά μεγάλα βράχια και κατά τη μεριά της πλατιάς αμμουδιάς σχηματιζόταν γκρεμός που κατάληγε, ύστερα από μερικά χιλιόμετρα, πέρα μακριά σε κάτι ανώνυμα νησόπουλα σπαρμένα κατά το γαρμπή.

Εκεί που τέλειωνε η πλατιά αμμουδιά ανηφόριζε μια μικρή πλαγιά και το μέρος ήταν γεμάτο από πεύκα, σκοίνα, συκιές, πικροδάφνες, λυγαριές, δεντρολίβανα. Ο ήλιος το χτυπούσε το καλοκαίρι από το πρωί ωσότου βασιλέψει. […]

8.40

Φερνάντ Μπρωντέλ

Οι τρείς τόμοι του Μπρωντέλ για τη Μεσόγειο προσφέρουν ένα πανόραμα της ζωής και της ιστορίας του μεσογειακού χώρου στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, δηλαδή από την Αναγέννηση και τη Μεταρρύθμιση μέχρι την αυγή των νεότερων χρόνων, όταν η Μεσόγειος έπαψε να είναι το κέντρο του κόσμου.

Το πρώτο μέρος «κινείται στη σφαίρα μιας ιδιότυπης γεωγραφίας, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα ανθρωπογεωγραφικά δεδομένα. Δεν παύει όμως να είναι, αν όχι μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό, και αναζήτηση μιας ιδιότυπης ιστορίας», δηλώνει ο ίδιος ο συγγραφέας. Πρόκειται για την ιστορία του ανθρώπου σε σχέση με τον περίγυρό του· μια ιστορία που κυλά και μεταβάλλεται αργά, συχνά ερήμην των ανθρώπων που τη  βιώνουν.
Το δεύτερο μέρος έχει την πρόθεση να συλλάβει μια ιστορία με πιο εξατομικευμένους ρυθμούς: μια ιστορία ομάδων, μια ιστορία συλλογικών πεπρωμένων και γενικών τάσεων. Μια ιστορία κοινωνική με αφετηρία τον άνθρωπο ή όσα κάνει ο άνθρωπος με τα πράγματα. Πραγματεύεται τις κοινωνικές δομές και την κίνησή τους και συνδυάζει το αμετάβλητο και το μεταβαλλόμενο, τη  βραδεία κίνηση και την υπερβολική ταχύτητα.

Για το τρίτο μέρος ο συγγραφέας σημειώνει: «Θεατές και ηθοποιοί, τον 16ο αιώνα, στη Μεσόγειο και αλλού, είχαν την αίσθηση ότι ήταν πιασμένοι στα δίχτυα ενός ζωντανού δράματος, που το ένιωθαν κυρίως ως δικό τους δράμα. Τα γεγονότα είναι κονιορτός: σχίζουν την ιστορία σαν σύντομες αναλαμπές· προτού καλά καλά υπάρξουν, έχουν γυρίσει πίσω στο σκοτάδι και συχνά στη λήθη. Καθένα τους, είναι αλήθεια, όσο σύντομο κι αν είναι, φωτίζει μια γωνιά του τοπίου, καμιά φορά κάποια παχιά κομμάτια ιστορικής μάζας».

25.36

Μάικλ Λουέλιν-Σμιθ

Τον Ιανουάριο του 1915, μετά την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανία προσέφερε στην Ελλάδα σημαντικά εδαφικά αντισταθμίσματα στη Μικρά Ασία προκειμένου να μπει η Ελλάδα στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Η πρόταση αυτή υπήρξε αφετηρία μιας διαδοχής γεγονότων που κατέληξε στην τραγωδία του 1922, με την καταστροφή της ελληνικής Σμύρνης και τον ξεριζωμό του ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Το βιβλίο αυτό προγράφει την κατοχή της Σμύρνης και το μικρασιατικό πόλεμο σε σχέση με την ελληνική Μεγάλη Ιδέα και τις διαμάχες των Μεγάλων Δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Ιχνηλατεί τις απαρχές του «οράματος της Ιωνίας» του Ελευθέριου Βενιζέλου αλλά και της ιδέας που μοιράστηκε με τον Ντέιβιντ Λόυντ Τζωρτζ για μία αγγλοελληνική συνεννόηση στην ανατολική Μεσόγειο. Η συναρπαστική αφήγηση ζωντανεύει τα γεγονότα που διαμόρφωσαν την πολιτική και την κοινωνία της νεότερης Ελλάδας.

19.88

Τόνυ Τζαντ

Σε αυτό το σύντομο και πυκνό δοκίμιο, ένας σπουδαίος ιστορικός μας αφηγείται την ιστορία των σιδηροδρόμων και αναδεικνύει τη σημασία τους στον νεότερο πολιτισμό, που δεν περιορίζεται βέβαια στη διευκόλυνση των μετακινήσεων και των μεταφορών. “Κανένας άλλος τεχνολογικός σχεδιασμός ή κοινωνικός θεσμός δεν αντιπροσωπεύει τη νεωτερικότητα όσο ο σιδηρόδρομος”, γράφει χαρακτηριστικά ο Τόνυ Τζαντ. Τα τρένα, πέρα από την προφανή συμβολή τους στην οικονομική δραστηριότητα, μεταμορφώνουν τις πόλεις, αλλάζουν την κοινωνία και τη ζωή των ανθρώπων, τη σχέση τους με τον χώρο, τον χρόνο, τον εαυτό τους και τους άλλους.

Η σύγχρονη πόλη γεννήθηκε από τη μετακίνηση με το τρένο. Τα τρένα κατακτούν τον χώρο, μεταβάλλουν το ίδιο το τοπίο, το επινοούν εκ νέου. Αυτή η κατάκτηση του χώρου οδηγεί αναπόδραστα και στην αναδιοργάνωση του χρόνου. Οι πελώριοι νέοι σιδηροδρομικοί σταθμοί, ως μνημειώδεις πύλες εισόδου στις σύγχρονες πόλεις, προκαλούν βαθιές αλλαγές στην κοινωνική οργάνωση του δημόσιου χώρου. Περικαλλή έργα σπουδαίων αρχιτεκτόνων, οι σταθμοί αυτοί φανερώνουν με μόνη την ύπαρξή τους ότι τα τρένα δεν ήταν προορισμένα μόνο για μεταφορές και αναγκαίες μετακινήσεις, αλλά συνδέονταν εξαρχής με το ταξίδι ως ψυχαγωγία, ως περιπέτεια, εντέλει ως την αρχέτυπη εμπειρία του σύγχρονου κόσμου.

Η κατακτητική εμπειρία των σιδηροδρόμων θα ανακοπεί κατά τη δεκαετία του 1950. Το τρένο έχει πια ισχυρούς ανταγωνιστές το αυτοκίνητο και το αεροπλάνο και θα πέσει θύμα του εξαστισμού, τον οποίο το ίδιο είχε διευκολύνει. Εκεί όμως που το μέλλον των τρένων προμηνυόταν ζοφερό, τα πράγματα, μετά το 1990, άρχισαν να γίνονται ξανά ελπιδοφόρα. Αυτή η απροσδόκητη αναβίωση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα σημαντικά περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα του σύγχρονου τρένου. Όπως σημειώνει στο επίμετρο του βιβλίου ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, το κείμενο του Τζαντ, εκτός από ακριβές ιστορικό μελέτημα, είναι και πολιτικό δοκίμιο: “Η υπεράσπιση των τρένων είναι ουσιαστικά υπεράσπιση του δημόσιου έναντι του ιδιωτικού, της κοινωνίας των πολιτών έναντι των αγορών, της σοσιαλδημοκρατίας έναντι του νεοφιλελευθερισμού”. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Τζαντ: “Αν χάσουμε τους σιδηροδρόμους δεν θα έχουμε χάσει απλώς ένα πολύτιμο πρακτικό εφόδιο… Θα έχουμε αποδεχθεί ότι λησμονήσαμε πώς να ζούμε συλλογικά”.

7.67

Στέφανος Κακλαμάνης

Καρπός πολύχρονης έρευνας των ιστορικών και γραμματειακών πηγών, η μελέτη αυτή παρουσιάζει την ελληνόγλωσση ποιητική παραγωγή της Κρήτης από τον 14ο ως τα τέλη του 17ου αιώνα μέσα στα ιστορικά, κοινωνικά, ιδεολογικά και αισθητικά της συμφραζόμενα. Κεντρική θέση στην προσέγγιση αυτή κατέχουν τόσο οι δημιουργοί, και τα έργα τους, όσο και η κοινωνία που τα προκάλεσε, τα προσέλαβε και τα απόλαυσε.

Το όλο εγχείρημα αναπτύσσεται σε τρεις τόμους: ο πρώτος περιλαμβάνει εισαγωγή στην εποχή και στη λογοτεχνία της κρητικής Αναγέννησης ο δεύτερος και ο τρίτος παρακολουθούν τους αναβαθμούς της λογοτεχνικής παραγωγής από τις πρώτες εκδηλώσεις ως τις ύστατες μέρες της μέσα από μια ανθολογία κειμένων με βιοεργογραφικές εισαγωγές, πραγματολογικά, ερμηνευτικά και κριτικά σχόλια, βιβλιογραφικά σημειώματα, γλωσσάρι και ευρετήρια.

Στη χαρτογράφηση αυτή η ιστορία και ο πολιτισμός της Κρήτης αντιμετωπίζονται ως θεμελιώδη πεδία μελέτης για την κατανόηση της πνευματικής πορείας ενός κόσμου που συνδύασε τις διαφορετικές καταβολές και παραδόσεις του για να διαμορφώσει μια καινούργια, διακριτή, ταυτότητα. Οι λογοτεχνικές -και όχι μόνο- επιδόσεις του κόσμου αυτού αντανακλούν αυτήν την όχι εύκολη και διόλου ευθύγραμμη πορεία στα 450 χρόνια της παρουσίας των Βενετών στο νησί.

19.60

Κοινωνιολογία

Τα πάθη μου στην Ελλάδα

Χέρμαν φον Πύκλερ Μούσκαου

«Αν θέλεις ένα καλό παγωτό σοκολάτα, βανίλια και φράουλα, μπορείς να παραγγείλεις ένα Φυρστ Πύκλερ. … Ο δημιουργός αυτού του παγωτού ήταν ένας πρόγονός μου, ένας Φυρστ Πύκλερ έξυπνος, μεγάλος ταξιδευτής, πολύ μορφωμένος άνθρωπος, που είχε χόμπι τη βοτανική και την κηπουρική. Φυσικά ο ίδιος πίστευε -εάν το σκέφτηκε καμιά φορά- ότι, αν κάποτε περνούσε στην Ιστορία, θα ήταν για κάποια από τις μονογραφίες που έγραψε και δημοσίευσε, κυρίως ταξιδιωτικά χρονικά, όχι όμως συνηθισμένα ταξιδιωτικά, αλλά βιβλιαράκια που σήμερα είναι πολύ ευχάριστα -πώς να το πω;-, έξυπνα, τέλος πάντων, αρκετά έξυπνα, θα λέγαμε, βιβλιαράκια, στα όποια φαινόταν ότι ο τελικός σκοπός του κάθε ταξιδιού του ήταν να ερευνήσει έναν συγκεκριμένο κήπο, συχνά εντελώς ξεχασμένους κήπους, εγκαταλελειμμένους στο έλεος του Θεού, παρατημένους στη μοίρα τους, και ο διάσημος πρόγονός μου ήξερε να βρίσκει τις ομορφιές τους μέσα σε άπειρα αγριόχορτα και στην τόση εγκατάλειψη.

Τα βιβλιαράκια του, παρ’ όλη την -πώς να το πω;- βοτανική επένδυσή τους, ήταν γεμάτα με ευφυέστατες παρατηρήσεις, και μέσω αυτών μπορείς να πάρεις μια ιδέα αρκετά προσεγγιστική για την Ευρώπη της εποχής του, μια Ευρώπη ταραγμένη συχνά … Φυσικά, ο πρόγονός μου δεν ήταν μακριά … από τις αναποδιές της -πώς να το πω;-, της ανθρώπινης φύσης. Και γι’ αυτό έγραφε και εξέδιδε βιβλία με τον δικό του τρόπο, ταπεινά, αλλά με καλή γερμανική γλώσσα, και ύψωνε τη φωνή του κατά της αδικίας. Νομίζω ότι δεν τον ενδιέφερε να μάθει που πάει η ψυχή όταν το σώμα πεθαίνει, παρότι έγραψε ορισμένες σελίδες και γι’ αυτό. Τον ενδιέφερε η αξιοπρέπεια, και επίσης τον ενδιέφεραν τα φυτά.

Για την ευτυχία δεν είπε ούτε λέξη, υποθέτω επειδή τη θεωρούσε κάτι αυστηρώς προσωπικό και ίσως -πώς να το πω;-, ίσως κάτι βαλτώδες και σαθρό. Είχε μεγάλη αίσθηση του χιούμορ, παρότι ορισμένες σελίδες του θα με διέψευδαν εύκολα. Και πιθανότατα, εφόσον δεν ήταν κανένας άγιος, ούτε καν γενναίος άνδρας, σίγουρα δεν σκέφτηκε την υστεροφημία του…. Αυτό που δεν φαντάστηκε ποτέ ήταν ότι θα περνούσε στην Ιστορία δίνοντας το όνομά του σ’ ένα παγωτό που συνδυάζει τρεις γεύσεις. Γι’ αυτό μπορώ να σας διαβεβαιώσω».

25.20

Κορνέλια Ίσλερ-Κέρενυι

Ο Διόνυσος αποτελεί ακόμα και στις μέρες μας μία από τις πιο αγαπητές μορφές της ελληνικής μυθολογίας. Είναι ο γνωστός σε όλους αρχαίος θεός της έκστασης, του κρασιού και του θεάτρου. Κι όμως, για τους αρχαίους Έλληνες, και δη τους πολίτες της κλασικής Αθήνας, αντιπροσώπευε πολλά περισσότερα. Μια πρόχειρη ματιά στην αρχαία εικονογραφία αρκεί για να διαπιστώσει κανείς τον αναπάντεχο πλούτο των ποικίλων εκφάνσεων του διονυσιακού σύμπαντος.

Ειδικά τα αγγεία, συνδεδεμένα καθώς ήταν με όλο το φάσμα της καθημερινότητας, αλλά και με κρίσιμες στιγμές στη ζωή του ατόμου, της οικογένειας και της πόλης (τελετές ενηλικίωσης, ταφικά έθιμα κτλ.), αποκαλύπτουν το πανόραμα ενός κόσμου στενά συνυφασμένου με όλες τις πτυχές του ατομικού και κοινωνικού βίου. Πρόκειται για έναν κόσμο οριακό, μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, όπου, χάρη στον διαμεσολαβητικό ρόλο μορφών όπως οι σάτυροι, πραγματωνόταν, θα λέγαμε, ένα είδος άμεσης επικοινωνίας με έναν θεό που εμφανιζόταν ως εγγυητής της ατομικής και συλλογικής ευδαιμονίας.

25.20