-
×
Οι μεταμορφώσεις της γης
1 × €44.41
Μια ξεχωριστή έκδοση 26 συγγραφέων αφιερωμένη στο πιο χαρακτηριστικό κτίριο της Αθήνας, την πολυκατοικία. Μέσα από αφηγήσεις, μνήμες, προσωπικά βιώματα και φωτογραφίες, η νέα έκδοση των Onassis Publications αποτυπώνει τις ιστορίες ανθρώπων και κτιρίων, χαρτογραφώντας παράλληλα τις αλλαγές που συμβαίνουν στην αθηναϊκή κοινωνία.
Διατίθεται σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία και στο Onassis shop στο ισόγειο της Στέγης.
«Παντού πολυκατοικίες. Η μία δίπλα στην άλλη, σε ασφυκτική απόσταση μεταξύ τους. Και οι ζωές μας έτσι γειτονεύουν, ασφυκτικά.»
«Πώς ξεκίνησε να χτίζεται η πολυκατοικία; Ποιοι έμεναν εκεί; Ποιες είναι οι νέες εμπειρίες συγκατοίκησης στην Αθήνα; Ποιο είναι το προφίλ των σύγχρονων ενοίκων; Μια ελεύθερη «περιήγηση» στην πόλη της Αθήνας ξεδιπλώνεται μέσα από τις σελίδες της έκδοσης του Ιδρύματος Ωνάση, «37 ιστορίες αθηναϊκών πολυκατοικιών» που κυκλοφόρησε μόλις, σε επιμέλεια των Θωμά Μαλούτα, Νικολίνας Μυωφά, Δημήτρη Μπαλαμπανίδη, Ιφιγένειας Δημητράκου. Το βιβλίο αυτό γεννήθηκε από την ανάγκη να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τις αθηναϊκές πολυκατοικίες της αντιπαροχής. Μέσα από τις εμπειρίες και τις ιστορίες παλαιότερων και νέων κατοίκων, ανακαλύπτουμε όσα κρύβουν αυτά τα κτίρια-σύμβολα μιας ολόκληρης εποχής.
Αφηγήσεις, μνήμες, προσωπικά βιώματα, φωτογραφίες, διαγράμματα, οικοδομικοί κανονισμοί, συμβόλαια και κανονισμοί λειτουργίας αποτυπώνουν ιστορίες ανθρώπων και κτιρίων, ενώ παράλληλα χαρτογραφούν τις σύνθετες διαδικασίες και αλλαγές που συντελούνται στο επίπεδο της γειτονιάς, αλλά και συνολικά της αθηναϊκής κοινωνίας.
Οι ιστορίες του βιβλίου εκτυλίσσονται σε πολλές –και διαφορετικές μεταξύ τους–περιοχές του ευρύτερου κέντρου της Αθήνας: Πατήσια, Κυψέλη, Βικτώρια, Εξάρχεια, Γκύζη, Αμπελόκηποι, Σύνταγμα, Κολωνάκι, Παγκράτι, Κουκάκι, Νέος Κόσμος, Καλλιθέα κ.ά.
Βλέποντας κανείς την Αθήνα από ψηλά, απολαμβάνει την πιο χαρακτηριστική της θέα: μια «θάλασσα» από πολυκατοικίες. Σημαντικό συστατικό της σύγχρονης ιστορίας της, αλλά και της σημερινής της δομής, η πολυκατοικία είναι αποτέλεσμα της μεταπολεμικής αστικοποίησης. Ενός μοντέλου που έδωσε τη δυνατότητα σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα να ξαναχτίσουν την πόλη κτίριο προς κτίριο. Οι παραπάνω διαδικασίες έχουν υπάρξει αντικείμενο δημόσιας συζήτησης εδώ και αρκετές δεκαετίες. Καλά εδραιωμένοι μύθοι σχετικά με αυτούς «που κατέστρεψαν την Αθήνα» θέτουν σε απόσταση τους δρώντες της αντιπαροχής και της πολυκατοικίας από τους σημερινούς κατοίκους της πόλης.
Σε μια προσπάθεια σύνδεσης των δύο αυτών κόσμων, το βιβλίο αφενός καταγράφει ιστορίες «εκ των έσω» –αφηγήσεις που αποτυπώνουν το τι συνέβη ή συμβαίνει στο εσωτερικό των πολυκατοικιών της Αθήνας– και αφετέρου παρουσιάζει ιστορίες της πόλης «από τα κάτω», δηλαδή διηγήσεις σχετικά με τους ανθρώπους που έχτισαν, πέρασαν, κατοίκησαν και κατοικούν την πόλη.
Οι ιστορίες και τα θεωρητικά κείμενα που παρεμβάλλονται δεν διαβάζονται απαραίτητα με τη σειρά που έχουν τοποθετηθεί στο βιβλίο, αλλά και με μια πιο ελεύθερη «περιήγηση» της αναγνώστριας ή του αναγνώστη.
Για την έκδοση πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με σημερινούς και ορισμένους παλαιότερους κατοίκους και επαγγελματίες που ήταν πρόθυμοι να καταθέσουν μαρτυρίες και τεκμήρια για την ιστορία και τη ζωή της πολυκατοικίας στην οποία διαμένουν ή/και εργάζονται. Οι μαρτυρίες του «δείγματος» αφηγητών και αφηγητριών έδωσαν στην έρευνα πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις διαδρομές και τις στρατηγικές επιλογές των ανθρώπων που κατασκεύασαν και διαχειρίστηκαν το οικιστικό απόθεμα της Αθήνας.
«Ο κύριος Τέλης δεν είναι πια διαχειριστής. Από τότε που χάσαμε τη γυναίκα του, παραιτήθηκε. Κανείς δεν ήθελε να αναλάβει. Εμένα, βέβαια, δεν με ρώτησαν. Τι να πω, ίσως πρέπει να είσαι ιδιοκτήτης για να έχεις κάποια δικαιώματα. Τη διαχείριση πήρε μια εταιρεία. Μας αφήνει συνέχεια τυπωμένα σημειώματα στο ασανσέρ, τι να κάνουμε, τι να μην κάνουμε, πώς να το κάνουμε κ.ο.κ. “Μια χαρά, ησυχάσαμε. Καλύτερα έτσι” μου λέει μια μέρα ο Αποστόλης. Η κυρία Ελευθερία, όμως, –η γυναίκα του κυρίου Τέλη, του παλιού διαχειριστή, η διαχειρίστρια, δηλαδή (καθώς η διαχείριση γίνεται με κάποιον τρόπο οικογενειακό εγχείρημα)– μου έριχνε σημειώματα κάτω από την πόρτα και με προσκαλούσε για την “πιο νόστιμη φασολάδα της ζωής σου” – έτσι μου έγραφε.»
Η αθηναϊκή πολυκατοικία των περασμένων δεκαετιών στέγασε μεν ένα κοινωνικά ετερογενές μείγμα νοικοκυριών, λαϊκών έως και (μεσο)αστικών, το οποίο όμως εθνοτικά ήταν ομοιογενές, σχεδόν αμιγώς «ελληνικό», και τις περισσότερες φορές υπό το σχήμα της πυρηνικής οικογένειας που ιδιοκατοικεί ή, σπανιότερα, μισθώνει το διαμέρισμά της.
Σήμερα, στις περισσότερες περιοχές του κέντρου το κοινωνικό και δημογραφικό προφίλ των ενοίκων αλλάζει σημαντικά και γίνεται ακόμα πιο ποικιλόμορφο. Έλληνες ένοικοι, οικονομικοί μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη, πρόσφυγες από την Ασία και την Αφρική, καθώς επίσης ξένοι υπήκοοι «αναπτυγμένων» χωρών της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.
Καταγράφονται, επίσης, πολλοί και διαφορετικοί τύποι νοικοκυριών και οικογενειακές καταστάσεις: μόνοι άντρες και μόνες γυναίκες (εργένηδες και διαζευγμένοι, γυναίκες μονογονείς, χήρες, ηλικιωμένες με τη φροντίστριά τους), συγκάτοικοι φίλοι και συμπατριώτες, γονείς με παιδιά, ζευγάρια που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά, γονείς με παιδιά που ζουν αλλού, ζευγάρια που έχουν παντρευτεί ή έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, ετερόφυλα και ομόφυλα. Τύποι νοικοκυριών και προφίλ ενοίκων που δεν είναι απλώς πολλά και διαφορετικά (πιο πολλά και διαφορετικά σε σχέση με το παρελθόν), αλλά και περισσότερο ορατά.
Στην έκδοση διαφαίνεται πώς διαμορφώνονται μέσα στα χρόνια νέες εμπειρίες συγκατοίκησης στις πολυκατοικίες και στις γειτονιές, νέες προκλήσεις για τις σχέσεις γειτονίας και τους όρους συνύπαρξης, πρωτόγνωρες, σύνθετες και δυναμικές: «Μέσα από ήχους που βγαίνουν από παράθυρα, φωταγωγούς, μπαλκόνια και ταράτσες, η αθηναϊκή πολυκατοικία επεκτείνεται μέσω των εναλλασσόμενων ηχοτοπίων της. Εξωτικά μπαχαρικά, σκόρδα και πιπεριές στο τηγάνι, μυρωδιές που κάνουν τα μικρά διαμερίσματα να μοιάζουν μεγαλύτερα.»
Σε αυτό το μοναδικό υβρίδιο βιογραφίας και απομνημονεύματος, ο Ντέιβιντ Λιντς μιλά πρώτη φορά για τη ζωή που έζησε επιδιώκοντας την πραγμάτωση του μοναδικού του οράματος, καθώς και για την απογοήτευση που βίωσε και τον αγώνα του να πραγματοποιήσει τα πρωτοποριακά του σχέδια.
Οι λυρικές, αφιλτράριστες προσωπικές σκέψεις του Λιντς συνυφαίνονται με τις βιογραφικές ενότητες που έγραψε η στενή συνεργάτης του, Κριστίν ΜακΚένα, οι οποίες βασίζονται σε περισσότερες από εκατό εντυπωσιακά ειλικρινείς νέες συνεντεύξεις που της παραχώρησαν πρώην σύζυγοι, μέλη της οικογένειας, ηθοποιοί, ατζέντηδες, μουσικοί και συνεργάτες του Λιντς, καθένας εκ των οποίων έχει τη δική του άποψη για όσα συνέβησαν.
Το «Το τελευταίο ίχνος» απεικονίζει μία πολύ σημαντική πτυχή της ευρωπαϊκής κληρονομιάς: τα κοιμητήρια. Στις ημέρες μας, τα κοιμητήρια θεωρούνται υπαίθρια μουσεία και πολιτισμικοί χώροι, τόποι συλλογικής και ατομικής μνήμης, αλλά και δημόσιας ιστορίας, καθώς οι επιγραφές τους, τα ανάγλυφά τους και τα ιδιαίτερα σύμβολα που απεικονίζονται σε αυτά σηματοδοτούν πολλά στοιχεία, οδόσημα διαδρομής τους, ίχνη που κατέλειπαν στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Το βιβλίο μας καλύπτει ένα μέρος της Διαδρομής των Ευρωπαϊκών Κοιμητηρίων, χάρη στην παρουσίαση πολλών ταφικών μνημείων που καταγράφονται. Άνθρωποι του Προεπαναστατικού Ελληνισμού, του Ελληνισμού στο νεότερο ελληνικό κράτος και Εθνικοί ευεργέτες, παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου μας. Οι άνθρωποι αυτοί, με τον βίο, τα έργα και τις δράσεις τους, εγγράφονται στην Ευρωπαϊκή ιστορία και μετέχουν στη διαμόρφωση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Ο βίος των προσωπικοτήτων με τις οποίες ασχολούμαστε στην έκδοσή μας άφησαν ένα ισχυρό στίγμα στα πράγματα του καιρού τους, αλλά και στη μνήμη και στα συναισθήματα των μεταγενεστέρων. Μεγαλούργησαν στα κέντρα της Ελληνικής Διασποράς, στήριξαν με τις λόγιες εργασίες τους, με τους αγώνες τους και με τις γενναιόδωρες ευεργεσίες τους το νέο ελληνικό κράτος και ευεργέτησαν τον τόπο καταγωγής τους. Συγκρότησαν ισχυρές κοινότητες, στα μεγάλα κέντρα της διασποράς, δημιουργώντας δίκτυα, κυριάρχησαν στο εμπόριο και στα Γράμματα ήταν καινοτόμοι, τολμηροί, πατριώτες, μέλη μιας ανερχόμενης αστικής τάξης, και έδρασαν στα όρια τριών αυτοκρατοριών στην εποχή τους. Άφησαν, δε, εμβληματική κληρονομιά στην πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους και τους τόπους διαμονής τους.
Σημαντικός αριθμός, ελληνικών και όχι μόνο, κοιμητηρίων, μεγάλης ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας, αποτυπώνονται στις σελίδες αυτής της μνημειακής έκδοσης.
Η Πολιτιστική Διαδρομή των Ευρωπαϊκών Κοιμητηρίων πιστοποιήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2010. Η χώρα μας εντάχθηκε στην παραπάνω Πολιτιστική Διαδρομή το 2011, μέσω του Α’ Κοιμητηρίου Αθηνών.
Η φωτογράφος Μαρία Στέφωση με την κάμερά της ταξίδευσε στις ακμάζουσες άλλοτε ελληνικές παροικίες και αλλού, καταγράφοντας τα τοπόσημα και τα μεγάλα ευεργετήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν εκεί, αναζητώντας τη συνέχεια του Ελληνισμού.
Ο νέος και υποσχόμενος εκδοτικός οίκος «ΕΥΝΟΣΤΟΣ» έρχεται ως αρωγός να πραγματώσει το όνειρο της φωτογράφου και των συνεργατών της.
