Λέσχη Ανάγνωσης

Ελληνική λογοτεχνία

Στ’ αμπέλια

Σταύρος Ζουμπουλάκης

Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης θυμάται τα καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας στο χωριό Συκιά της Λακωνίας. Εδώ δεν υπάρχει χώρος για εξωραϊστική νοσταλγία, αλλά η απροκατάληπτη, αν και όχι χωρίς διάθεση κατανόησης και τρυφερότητα, ματιά πάνω σε έναν κόσμο σκληρό, την ελληνική επαρχία της δεκαετίας του ‘60. Λογοτεχνική γραφή, αυτοβιογραφική ενδοσκόπηση, ψυχολογική μαρτυρία και στοχασμός δένονται με αξεδιάλυτο και γοητευτικό τρόπο.

Δεν βρίσκω τίποτε πιο βαρετό από το να ακούς ή να διαβάζεις για τα παιδικά χρόνια κάποιου, πρέπει πράγματι να τον αγαπάς πολύ για να το αντέξεις. Δεν είχα καμιά διάθεση να διηγηθώ εδώ τα δικά μου παιδικά χρόνια, παρά τόσο μόνο όσο χρειαζόταν για να αποτυπωθεί το χνάρι αυτού του αιωνόβιου, χτεσινού μα και οριστικά καταποντισμένου κόσμου. Αυτός ο κόσμος με συγκινεί βαθιά, όχι γιατί είναι ο κόσμος της παιδικής μου ηλικίας –δεν ήταν άλλωστε αποκλειστικά–, αλλά γιατί είναι ο κόσμος των αγαπημένων μου ανθρώπων, των ανθρώπων που με αγάπησαν και τους αγάπησα πολύ. Τον σκέφτομαι πάντα με συγκίνηση, αλλά δεν τον νοσταλγώ. Υπάρχει συγκίνηση χωρίς νοσταλγία, ίσως μάλιστα να είναι έτσι πιο αδρή.

12.00

Ξένη λογοτεχνία

Ο γέρος και η θάλασσα

Έρνεστ Χέμινγουεϊ

Ο Σαντιάγο, ένας γέρος μοναχικός ψαράς που οι άλλοι θεωρούν γρουσούζη, θα δώσει τη μεγαλύτερη κι ίσως την τελευταία μάχη του με τον μεγάλο ξιφία στα ανοιχτά της Κούβας.

Θα χρησιμοποιήσει όλη τη μαστοριά, το μυαλό και την τέχνη του. Τρεις μέρες θα κρατήσει η μάχη κι ο Σαντιάγο θα νικήσει. Όταν αργά την τρίτη νύχτα, θα μπει στο λιμάνι, δίπλα στη μικρή του βάρκα θα πλέει μονάχα το άσπρο κόκαλο από το τεράστιο ψάρι που καταβρόχθισαν στη διαδρομή τους οι καρχαρίες. Μια σημαντική στιγμή της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένα από τα αξεπέραστα έργα του μεγάλου νομπελίστα συγγραφέα, το σπουδαιότερο ίσως κείμενο που γράφτηκε ποτέ για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.

9.54

Η Διήγησις των Τετραπόδων Ζώων και ο Πουλολόγος είναι έμμετρες δημώδεις ιστορίες με ήρωες ζώα και πτηνά, που γράφτηκαν πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη τον 14ο αιώνα, από ανώνυμους ποιητές.

Στη Διήγηση, οι προσπάθειες του βασιλιά Λέοντα να επιτύχει συμφωνία ειρήνης μεταξύ των φυτοφάγων και των σαρκοβόρων ζώων, τα οποία έχει συγκαλέσει σε γενική συνέλευση, αποτυγχάνουν παταγωδώς, επειδή αντιβαίνουν στους φυσικούς νόμους που διέπουν την κοινωνία. Η συνέλευση καταλήγει σε άγριο μακελειό όλα παραμένουν όπως ήταν πάντα και θα είναι εις τους αιώνας των αιώνων! Οι διάλογοι που ξεδιπλώνονται είναι εντονότατοι και αθυρόστομοι, οι έριδες παρουσιάζονται με καταπληκτική μαεστρία, ενώ δεν λείπει η ειρωνεία και το τραχύ χιούμορ.

Στον Πουλολόγο, καβγάδες, ψόγοι και ύβρεις εκτοξεύονται μεταξύ άγριων και ήμερων πουλιών κατά τη διάρκεια της γαμήλιας δεξίωσης που έχει οργανώσει ο βασιλιάς Αετός για τον γιο του. Ο ίδιος θα επέμβει και θα βάλει τέλος στις λογομαχίες συμφιλιώνοντας τους υπηκόους του βασιλείου του.

Κείμενα με ψυχαγωγικό κυρίως αλλά και διδακτικό χαρακτήρα, που μαρτυρούν βαθιά γνώση της φυσιολογίας των ζώων και αποτυπώνουν αλληγορικά όψεις της πολυπολιτισμικής βυζαντινής κοινωνίας και του υλικού πολιτισμού της, έγιναν πολύ αγαπητά και γνώρισαν μεγάλη διάδοση.

20.00

Ελληνική λογοτεχνία

Παραγουάη

Μιχάλης Μοδινός

Δυο εποχές, δυο ζωές, δυο αποδράσεις, δυο ουτοπίες εντέλει, συγκλίνουν στον ίδιο μυθικό τόπο με χρονική απόσταση τριών αιώνων. Ένας καρδιτσιώτης γεωπόνος, ο Γαβριήλ, με τη ζωή του στερημένη νοήματος μετά από τη χρεωκοπία της επιχείρησής του, τη διάλυση του γάμου του και την τοξική ατμόσφαιρα που επικρατεί στη χώρα, θα επιχειρήσει μια καινούργια αρχή μέσω του ιδεατού έρωτα και της απόκτησης μιας φάρμας στην άγνωστη, εξωτική στον νου του Παραγουάη.

Παράλληλα με τη βίωση της νέας ανθρωπογεωγραφίας, ωστόσο, θα ανασυγκροτήσει, στα ιστορικά συμφραζόμενα του 18ου αιώνα, την πορεία ενός μακρινού προγόνου του από την Πίνδο, που είχε καταφύγει στον ίδιο προορισμό, μέσα στις κοσμογονικές πολιτισμικές ανακατατάξεις που συνέβαιναν τότε στον λατινοαμερικανικό κόσμο. Οι δυο ζωές επινοούνται εξαρχής, συγκλίνουν και αλληλογονιμοποιούνται.

Οικουμενική, περιπετειώδης και διαδραστική, η Παραγουάη του Μιχάλη Μοδινού είναι ταυτοχρόνως διάνοιξη νέων οριζόντων, ιστορική και γεωγραφική αναδίφηση, χειρουργική τομή στα αίτια και τα όρια της ανθρώπινης φυγής – μια πραγματεία για την υπαρξιακή σχέση μας με την άγρια ή καθημαγμένη φύση.

18.00

Ξένη λογοτεχνία

Η ιστορία του νερού

Μάγια Λούντε

Νορβηγία, 2017 –Η εβδομηντάχρονη ακτιβίστρια Σίνε ξεκινάει ένα επικίνδυνο ταξίδι: με ένα ιστιοφόρο και ένα πολύ ιδιαίτερο φορτίο προσπαθεί να φτάσει από τη δυτική Νορβηγία στις γαλλικές ακτές. Εκεί θα αντιμετωπίσει τον άντρα που ήταν κάποτε ο έρωτας της ζωής της.

Γαλλία, 2041–Η νότια Ευρώπη πλήττεται από ένα έντονο κύμα ξηρασίας που αναγκάζει ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού να μεταναστεύσει προς αναζήτηση πόσιμου νερού. Ανάμεσά τους είναι ο Νταβίντ με τη μικρή του κόρη που ξεκινούν ένα ταξίδι χωρίς ελπίδα. Όλα αλλάζουν τη μέρα που οι δυο τους ανακαλύπτουν ένα ιστιοφόρο σκάφος σ’ έναν εγκαταλελειμμένο κήπο, μακριά από τη θάλασσα
–το σκάφος της Σίνε.

Η Ιστορία του νερού είναι το δεύτερο βιβλίο της Τετραλογίας του Περιβλάλλοντος, μεταφράζεται σε 19 χώρες, ήταν υποψήφιο για το βραβείο Νορβηγών Βιβλιοπωλών και βρέθηκε στη 2η θέση της λίστας best seller του Der Spiegel για 16 βδομάδες. Εντάσσεται στο νέο λογοτεχνικό είδος cli-fi (climate fiction), που έχει στον πυρήνα του το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, καθώς η συγγραφέας προσπαθεί να ερμηνεύσει το φαινόμενο και τις επιπτώσεις του στις ζωές των ανθρώπων.

15.00

Ξένη λογοτεχνία

Άνθρωποι του δάσους

Άννυ Πρου

Στα τέλη του 17ου αιώνα, δύο αδέκαροι νεαροί Γάλλοι, ο Ρενέ Σελ και ο Σαρλ Ντικέ, φτάνουν στον Καναδά, την αλλοτινή Νέα Γαλλία. Υποχρεωμένοι να υπηρετούν έναν φεουδαρχικό αφέντη, γίνονται ξυλοκόποι, άνθρωποι του δάσους. Ο Σελ υποφέρει πολλά δεινά, καταδυναστευμένος από το δάσος που του έχουν αναθέσει να αποψιλώσει. Αναγκάζεται να παντρευτεί μια γυναίκα της φυλής των Μικμάκ, και οι απόγονοί τους παγιδεύονται ανάμεσα σε δύο εχθρικές κουλτούρες. Ο Ντικέ, πολυμήχανος και αδίστακτος, το σκάει, γίνεται γουνέμπορος και μετά στήνει μια επιχείρηση ξυλείας.

Η Άννυ Πρου αφηγείται την παγκόσμια και σκληρή πορεία των απογόνων τους τα επόμενα τριακόσια χρόνια, την εκδίκηση των ανταγωνιστών, τα ατυχήματα, τις αρρώστιες, τις επιθέσεις των Ινδιάνων και τον πολιτισμικό αφανισμό. Ξανά και ξανά, αρπάζουν όσο μπορούν από έναν υποτιθέμενα αστείρευτο φυσικό πόρο, αφήνοντας τους χαρακτήρες της σύγχρονης εποχής αντιμέτωπους με μια πιθανή οικολογική κατάρρευση.

Το επικό αριστούργημα της σπουδαίας Αμερικανίδας συγγραφέως, ένα εξαίσιο πάντρεμα ιστορίας και φαντασίας, ένα εκθαμβωτικό, υπέροχα δραματικό μυθιστόρημα για την καταστροφή των δασών του κόσμου, με ήρωες ολοζώντανους, γεμάτους απληστία, πόθο, εκδικητικότητα ή συμπόνια και ελπίδα.

 

25.00

Φιλοσοφία

Η σιωπηλή άνοιξη

Ρακέλ Κάρσον

Κριτική της τάσης για έλεγχο της φύσης. Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος – γενικές παρατηρήσεις και περιπτωσιολογική αναφορά.

Είμαι απαισιόδοξος για την ανθρώπινη φυλή, γιατί είναι πάρα πολύ εφευρετική όταν πρόκειται να ωφεληθεί. Βλέπουμε τη φύση σαν κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να υποτάξουμε. Θα είχαμε μεγαλύτερες πιθανότητες να επιζήσουμε, αν μπορούσαμε να προσαρμοστούμε σ’ αυτόν τον πλανήτη και να τον δούμε μ’ ευγνωμοσύνη και όχι με αμφιβολία και με δικτατορικά αισθήματα.

 

12.72

Γιάννης Μανέτας

Πώς η μικρή παπαρούνα επηρέασε μεγάλες αυτοκρατορίες και πώς το ζαχαροκάλαμο καθόρισε τη διαδρομή του δουλεμπορίου στους νέους χρόνους; Γιατί η μπανάνα συνδέεται με τις “μπανανίες” και τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά με τον Δρα Φράνκενστάιν;

Πώς μερικά φυτά καταφέρνουν και επιβιώνουν σε θερμοκρασίες δεκάδων βαθμών Κελσίου κάτω απ’ το μηδέν, ενώ άλλα σε σχεδόν απόλυτη ξηρασία; Γιατί ο κρίνος και ο κινέζικος λωτός έχουν συνδεθεί με το άσπιλο και το αμόλυντο; Πώς ήταν τα πρώτα φυτά που εποίκησαν την ξηρά και πώς ενδέχεται να είναι τα φυτά σε άλλους κατοικήσιμους κόσμους;

Το βιβλίο περιλαμβάνει 37 μικρά και μεγάλα αφηγήματα για φυτά που επηρέασαν την ιστορία, και επηρεάστηκαν απ’ αυτήν, ή για άλλα που οι εξαιρετικές επιδόσεις τους εξάπτουν τη φαντασία όχι μόνο των επιστημόνων αλλά και του ευρύτερου κοινού. Η ανάγνωσή του δεν προϋποθέτει παρά μόνο πολύ βασικές γνώσεις βιολογίας.

Το βιβλίο απευθύνεται στον ανήσυχο αναγνώστη που με όπλα την κοινή λογική και την απλή ανθρώπινη περιέργεια προσπαθεί να αντιληφθεί και να κατανοήσει τον κόσμο που μας περιβάλλει. Και τα φυτά αποτελούν την ιδεώδη αφορμή για μια τέτοια συναρπαστική περιπέτεια.

20.00

Ξένη λογοτεχνία

Μόμπυ Ντικ ή η Φάλαινα

Χέρμαν Μέλβιλ

Ο «Μόμπι Ντικ» είναι μια θαλασσινή περιπέτεια, γεμάτη συμβολισμούς και μεταφορές. Με αφηγητή τον ναύτη Ισμαήλ, παρακολουθούμε το ταξίδι ενός σαλεμένου καπετάνιου, ονόματι Αχαάβ, που έχει βάλει σκοπό της ζωής του να ανακαλύψει και να σκοτώσει μια θηριώδη λευκή φάλαινα με το όνομα Μόμπι Ντικ, η οποία σε ένα προηγούμενο ταξίδι τού είχε κόψει το πόδι σε μια μονομαχία τους στη θάλασσα. Ο Μέλβιλ, που είχε δουλέψει χρόνια ως ναυτικός, εστιάζεται σ’ έναν «άνθρωπο που δε φοβάται Θεό, που μοιάζει με Θεό, είναι υπέροχος άνθρωπος ο Καπετάν Αχαάβ».

Το πολυσέλιδο μυθιστόρημα περιγράφει την επικών διαστάσεων σύγκρουση Αχαάβ και Μόμπι Ντικ, που είναι, κατ’ επέκταση, μια αναμέτρηση ανάμεσα στις δυνάμεις της Φύσης και τον Άνθρωπο. Ο «Μόμπι Ντικ» δεν είναι μόνο μια συναρπαστική ναυτική περιπέτεια, αλλά ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τη φύση του καλού και του κακού, για τον άνθρωπο και τη μοίρα του. Συν τοις άλλοις, είναι ένα εγκυκλοπαιδικό μυθιστόρημα, που δίνει στον αναγνώστη πληθώρα πληροφοριών για τη ζωή στη θάλασσα και τη φαλαινοθηρία.

Το μυθιστόρημα του Μέλβιλ πέρασε απαρατήρητο, με αρνητική στο μεγαλύτερο μέρος της την κριτική. Χρειάστηκε να φθάσουμε στη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα για να αναγνωρισθεί από τους Μοντερνιστές η σπουδαιότητα του «Μόμπι Ντικ» και η Αμερική να ανακαλύψει ένα μεγάλο συγγραφέα.

“Για να γράψεις ένα μεγάλο βιβλίο, πρέπει να διαλέξεις ένα μεγάλο θέμα. […] Αυτό που, άπαξ και το ‘βρισκε κανείς, ξεκαθάριζαν και όλα τα υπόλοιπα ” (H. Melville). Το αδιαμφισβήτητο αριστούργημα της αμερικανικής λογοτεχνίας στην πρώτη πλήρη ελληνική του μετάφραση.

22.90

Επιστήμες

Θαύματα χλωρά

Ορέστης Δαβίας

Υπάρχει μια χώρα στην οποία οι άνθρωποι ζουν και εργάζονται μαζί με τα φυτά. Πρόκειται για έναν πολύχρωμο κόσμο όπου όλα τα ζιζάνια είναι χρήσιμα, τα δέντρα πάνσοφα και μέσα στους κήπους γιατρεύεται κάθε ανάγκη. Η χάρη που βασιλεύει στον τόπο αυτό ξορκίζει κάθε ασχήμια. Είναι παράξενο, αλλά τα παραπάνω βρίσκονται πολύ πιο κοντά απ’ όσο κανείς πιστεύει. Και τελικά δεν φαντάζει πράγμα δύσκολο το να φανερωθούν χειροπιαστά ενώπιόν μας. Οι εικόνες του βιβλίου που κρατάτε αποτελούν πύλες για να περάσετε τα σύνορα της Φυτοχώρας, ενώ τα κείμενα διαβάζονται σαν οδηγίες για το που θα ταξιδέψετε στην επικράτειά της.

Τους καρπούς που θα κόψετε και τα βότανα που θα μαζέψετε στις γεμάτες θαύματα εκτάσεις της, μπορείτε γυρίζοντας να τους κρατήσετε για πάντα. Σαν σκέψεις ευοίωνες μέσα στο νου και σαν χαρμόσυνες σπίθες στην καρδιά σας. Ή ακόμα, σαν φιντάνια σε μια γλάστρα.

35.00

Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης

Τι συμβαίνει άραγε σ’ ένα ρολόι, σ’ ένα βιβλίο, σ’ ένα οποιοδήποτε αντικείμενο θαμμένο για ένα διάστημα στη γη; Ποια ακραία τεχνάσματα μπορεί να επινοήσει ένα δέντρο προκειμένου να πολλαπλασιαστεί; Τι μπορεί να νιώθει ένας σκύλος που χάνει τον αφέντη του ή μια καρέκλα που στέκεται στο ίδιο σημείο για χρόνια; Μα πιο ανεξιχνίαστος απ’ όλα δεν είναι ο μηχανισμός της ανθρώπινης ψυχής;

Πατώντας το όριο φανταστικού και πραγματικού, ξεκλειδώνοντας το αθέατο και τέμνοντας ακόμα και την πιο ασήμαντη επιφάνεια ο Χατζηγιαννίδης μας παρέχει ελευθερία κινήσεων και άπλα στη φαντασία. Ο τίτλος έχει χροιά ειρωνική, οι έντεκα ιστορίες του μόνο «φυσικές» δεν είναι, ψαχουλεύουν όμως μέσα στη φύση κάτι που δεν μετριέται και δεν κανονίζεται αλλά μπορεί να εμφανιστεί εξίσου ισχυρό στα φυτά, στα ζώα, στα «άψυχα», και, οπωσδήποτε, στους ανθρώπους. Μπορεί αυτό να είναι η δύναμη της βούλησης, η εκδίκηση, η εχθρική διάθεση που μεταβάλλεται σε στοργή, οι φυσικοί νόμοι, οι ηθικοί νόμοι, ο σεβασμός στο χνάρι που αφήνει ο χρόνος, οι συμμαχίες της ανάγκης, η ρίζα της ηδονής ή της αγάπης.

Στις Φυσικές Ιστορίες, τώρα, η στιλπνή και ευκίνητη γραφή, η πυκνότητα των καταστάσεων και το απερίμεντο – το απροσδόκητο – που καιροφυλακτεί σε κάθε γωνιά της αφήγησης, έδωσαν την έμπνευση για τις εικόνες που στολίζουν τα διηγήματα. Η εικονογράφηση της Ευφροσύνης Δοξιάδη μεταγγίζει όλη την εμπειρία της κλασικής εικονογράφησης βιβλίων με χαρακτικά ή σχέδια σε μια φρέσκια, σύγχρονη αντίληψη του κόσμου, που έχει πολλά ακόμα να μας φανερώσει.

19.00

Λουκρήτιος

Η πρώτη, μετά από 107 χρόνια, έμμετρη μετάφραση του έργου της κλασικής γραμματείας (57 π.χ.) που επηρέασε τους μεγαλύτερους στοχαστές και επιστήμονες όλων των εποχών και τομείς όπως της θεολογίας, της βιολογίας, της σύγχρονης φυσικής, της υπαρξιακής και ηθικής φιλοσοφίας.

Η θέση του ανθρώπου απέναντι στο σύμπαν που δεν δημιουργήθηκε ούτε κυβερνάται από θεούς.

Μια θεωρία για την εξέλιξη των ειδών που προαναγγέλλει τον Δαρβίνο, μια θεολογία που ιχνογραφεί την Περί Θεού αυταπάτη του Ντόκινς και εορτάζει τη θνητότητά της ψυχής, ένα σύμπαν κατάστικτο από άπειρους κόσμους που γεννιούνται και πεθαίνουν, μια προτροπή για σεξ χωρίς ρομαντικές προσμείξεις, ένας Οδηγός Ευτυχίας που δεν καταδέχεται μεταφυσικές παρηγοριές. Η ποιητική εκδοχή του χαμένου Περί Φύσεως του Επίκουρου, η οποία παρέμεινε κρυμμένη στα υπόγεια ενός γερμανικού μοναστηριού και όταν ανακαλύφθηκε, το 1417, έγινε η πρώτη σπίθα της Αναγέννησης και επηρέασε προσωπικότητες όπως τον Βιργίλιο, τον Οβίδιο, τον Κικέρωνα, τον Μποτιτσέλι, τον Γαλιλαίο, τον Βολταίρο, τον Δαρβίνο, τον Μακιαβέλι, τον Τόμας Τζέφερσον, τον Αϊνστάιν και άλλους πάρα πολλούς και σημαντικούς.

Η πρώτη σύγχρονη έμμετρη μετάφραση του έπους συνοδεύεται από εκτεταμένη μελέτη του Θεόδωρου Παπαγγελή η οποία χωρίζεται σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο παρουσιάζονται τα σημαντικότερα φιλοσοφικά ρεύματα των τελευταίων προχριστιανικών αιώνων, ο στωικισμός και ο επικουρισμός. Το δεύτερο αναφέρεται σε θέματα του λουκρήτειου έπους, όπως είναι τα άτομα, το σύμπαν, το ερωτικό πάθος, η θνητότητα της ψυχής, οι θεοί και η θρησκεία, οι απαρχές της ζωής και η εξέλιξη του πολιτισμού και των κοινωνιών. Το τρίτο κεφάλαιο αναδεικνύει την υποδοχή και επίδραση του έργου από τις πολεμικές ενστάσεις των πρώτων χριστιανών και την σχεδόν ολική εξαφάνισή του τον Μεσαίωνα, μέχρι την πολυσχιδή παρουσία του από την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό μέχρι τις νέες επιστημονικές θεωρίες του 21ου αιώνα.

Η έκδοση συμπληρώνεται με σημειώσεις και ευρετήριο ονομάτων.

 

40.00

Άντρεα Βουλφ

Ο Αλεξάντερ φον Χούμπολτ (1769-1859) ήταν ο πιο φημισμένος επιστήμονας της εποχής του, ένας οραματιστής και πολυμαθής Γερμανός επιστήμονας, οι ανακαλύψεις του οποίου άλλαξαν για πάντα τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τον φυσικό κόσμο. Ανάμεσα στις επαναστατικές του ιδέες ήταν και μια ριζοσπαστική σύλληψη της φύσης ως μιας περίπλοκης και διασυνδεδεμένης παγκόσμιας δύναμης η οποία δεν υπάρχει μόνο για να την εκμεταλλεύεται η ανθρωπότητα. Στη Βόρεια Αμερική, το όνομα του Χούμπολτ συνεχίζει να δίνεται σε πόλεις, επαρχίες, πάρκα, κόλπους, βουνά, ποτάμια, ακόμη και σε βραβεία υποτροφιών. Όμως η κληρονομιά που μας άφησε έχει σχεδόν ξεχαστεί.

Σε αυτή την διαφωτιστική βιογραφία, ακολουθώντας τον Χούμπολτ στα συναρπαστικά του ταξίδια, η Άντρεα Βουλφ φέρνει την αξιοσημείωτη ζωή του Χούμπολτ: συναντάμε την πρόβλεψή του Χούμπολτ για την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή‧ τις τολμηρές του αποστολές στις ψηλότερες κορυφές της Νότιας Αμερικής και τις μολυσμένες με άνθρακα στέπες της Σιβηρίας. Ακολουθώντας τον Χούμπολτ παρακολουθούμε τις σχέσεις του με εμβληματικές φιγούρες, συμπεριλαμβανομένων των Σιμόν Μπολίβαρ και Τόμας Τζέφερσον‧ και το βαθύ αντίκτυπο που είχαν τα γραπτά του σε διανοητές όπως ο Δαρβίνος, ο Γουόρντσγουορθ, ο Γκαίτε, ο Μιούιρ, ο Θόρω και πολλοί άλλοι. Έξοχα γραμμένο, το ‘Η Επινόηση της Φύσης’ αποκαλύπτει τους αναρίθμητους τρόπους με τους οποίους οι ιδέες του Χούμπολτ έθεσαν τα θεμέλια της σύγχρονης οικολογίας – και μας θυμίζει γιατί είναι προφητικές και κρίσιμες όσο ποτέ πριν στην ιστορία της ανθρωπότητας

24.38

Πέτερ Βολεμπεν

Στοργικό σαν σκιουράκι, πιστό σαν κοράκι, συµπονετικό σαν δασοποντικός, θλιµµένο σαν ελαφίνα – µπορούν τα ζώα να έχουν τέτοια συναισθήµατα; Μήπως µια τόσο πολύπλευρη συναισθηµατική ζωή δεν είναι αποκλειστικό προνόµιο του ανθρώπου; Με βάση τις πιο πρόσφατες επιστηµονικές έρευνες, συνοδευό-µενες από προσωπικές παρατηρήσεις και εµπειρίες, ο παθιασµένος δασολόγος Peter Wohlleben αποκαλύπτει βαθιές πτυχές ενός κόσµου που δεν έχει ερευνηθεί ακόµα: τους περίπλοκους τρόπους συµπεριφοράς των ζώων του δάσους και του αγροκτήµατος, τη συναισθηµατική και συνειδητή τους ζωή. Και καταλαβαίνουµε ότι τα ζώα είναι πολύ πιο κοντά µας απ’ ό,τι φανταζόµασταν.

 

12.20

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

«Κάτω εις το βάθος, εις τον λάκκον, εις το βάραθρον, ως κελάρυσμα ρύακος εις το ρεύμα, φωνή εκ βαθέων αναβαίνουσα ως μύρον, ως άχνη, ως ατμός, θρήνος, πάθος, μελωδία, ανερχομένη επί πτίλων αύρας νυκτερινής, αιρομένη μετάρσιος, πραεία, μειλιχία, άδολος, ψίθυρος, λιγεία, αναρριχωμένη εις τας ριπάς, χορδίζουσα τους αέρας, χαιρετίζουσα το αχανές, ικετεύουσα το άπειρον, παιδική, άκακος, ελισσομένη, φωνή παρθένου μοιρολογούσης, μινύρισμα πτηνού χειμαζομένου, λαχταρούντος την επάνοδον του έαρος». [Ο ξεπεσμένος δερβίσης, 1896]Σαν τον ήχο του νάι που παίζει στους δρόμους της Αθήνας ο ξεπεσμένος δερβίσης στο ομώνυμο διήγημα, έτσι ακούγεται και η φωνή του Παπαδιαμάντη (1851-1911), αυτού του άρχοντα της ελληνικής γλώσσας, στα 23 αριστουργηματικά διηγήματα που ανθολογούνται στον παρόντα τόμο. Αυτό το καλαμένιο νάι που παίζει ο ξένος μουσουλμάνος, όπως ακριβώς και η φωνή του Παπαδιαμάντη, «κατά δύο κοκκίδας διαφέρει διά να είναι το “ναι”, όπου είπεν ο Χριστός. Το “ναι” το ήμερον, το ταπεινόν, το πράον, το “ναι” το φιλάνθρωπον».

10.65

Πέτερ Βολεμπεν

Το δάσος είναι αγαπηµένος προορισµός για πολλούς ανθρώπους. Αποτελεί συνώνυµο της γαλήνης και της παρθένας φύσης. H Mυστική ζωή των δέντρων ρίχνει φως στην πυκνή βλάστηση του δάσους και εµβαθύνει εντυπωσιακά σε ένα µυστηριώδες σύµπαν…

Στο δάσος συµβαίνουν εκπληκτικά πράγµατα: Τα δέντρα επικοινωνούν µεταξύ τους. Δε µεγαλώνουν µόνο στοργικά τα µικρά τους, αλλά επίσης φροντίζουν τους ηλικιωµένους και άρρωστους γείτονές τους. Απίστευτο; Κι όµως αληθινό! Ο διακεκριµένος δασολόγος Peter Wohlleben εµβαθύνει στην κρυφή ζωή των δέντρων και µας παρουσιάζει µια εντελώς καινούρια θεώρηση του δάσους – φέρνοντας έτσι στο φως εκπληκτικά στοιχεία. Τ

α δέντρα έχουν µνήµη, ανταλλάσσουν µηνύµατα, αισθάνονται πόνο, παθαίνουν εγκαύµατα από τον ήλιο και κάνουν ρυτίδες. Κάποια δέντρα, όπως οι βελανιδιές, επικοινωνούν µεταξύ τους µε χηµικές αρωµατικές ουσίες. Όταν, για παράδειγµα, ένα δέντρο δεχτεί επίθεση από έντοµα, εκπέµπει αρωµατικές ουσίες και όλα τα δέντρα της ευρύτερης περιοχής που λαµβάνουν το µήνυµα αυτό οπλίζονται κατάλληλα…

12.20

Ξένη λογοτεχνία

Θείος Βάνιας

Άντον Τσέχωφ

Γραμμένος σχεδόν την ίδια εποχή με τον Γλάρο, ο Θείος Βάνιας χαρακτηρίζεται ως το πιο «τσεχωφικό» από τα έργα του Ρώσου συγγραφέα. Ο Βάνιας, αδερφός της πρώτης συζύγου του καθηγητή Σερεμπριάκωφ, είναι υπεύθυνος για το κτήμα του καθηγητή και το φροντίζει μαζί με τη ανιψιά του, Σόνια. Πρόσφατα ο καθηγητής έχει εγκατασταθεί εκεί μαζί με τη νεαρή, δεύτερη σύζυγό του, Ελένα, αλλάζοντας τις ισορροπίες δραματικά.

Ο Βάνιας είναι απελπισμένα ερωτευμένος μαζί της. Το ίδιο και ο γιατρός Αστρώφ, για τον οποίο η Σόνια υποφέρει σιωπηρά από έρωτα. Η Ελένα, γοητευτική και αδιάφορη, κινεί τα νήματα δίχως να ενδιαφέρεται για τα αισθήματα των επίδοξων εραστών. Όταν ο καθηγητής θα συγκεντρώσει όλη την οικογένεια για να ανακοινώσει το σχέδιό του να πουλήσει το κτήμα, τίποτα δεν είναι όπως πριν.

8.00

Ελληνική λογοτεχνία

Άθος, ο δασονόμος

Μαρία Στεφανοπούλου

Τι θέση έχει το επαναλαμβανόμενο έγκλημα στην καθημερινότητα ενός πολέμου που διαρκεί – εθνικοαπελευθερωτικού, εμφυλίου, κοινωνικού ή ατομικού πολέμου για την επιβίωση; Ποιο είναι το νόημα της θυσίας των αμάχων, όταν πρόκειται για ανυποψίαστα θύματα αντιποίνων;

Στις 13 Δεκεμβρίου 1943, στα Καλάβρυτα, οι Γερμανοί διαπράττουν αντίποινα εκτελώντας όλο τον άμαχο αντρικό πληθυσμό. Μένουν οι γυναίκες για να θάψουν τους άντρες. Η Μαριάνθη και η κόρη της η Μαργαρίτα εγκαταλείπουν την πόλη. Η Λευκή, γιατρός, κόρη της Μαργαρίτας γεννημένη το 1955, έχει στοιχειωθεί από το πολεμικό αυτό έγκλημα και ζει στη σκιά του παππού της, του Άθου, συζύγου της Μαριάνθης, δασονόμου της επαρχίας Καλαβρύτων. Αφοσιώνεται στον πόνο και στη θεραπεία των ασθενών της και στη διερεύνηση του ναζιστικού φονικού. Είναι όμως ο Άθος πράγματι ένας από τους δεκατρείς επιζώντες της ομαδικής εκτέλεσης;

Ο κόσμος της σκιάς, όπως στα δασικά μονοπάτια όπου περιπλανιέται ο Άθος, νεκρός ή ζωντανός (μυστήριο που μόνον η πράξη της γραφής μπορεί να φωτίσει), συντροφεύει εδώ τα πρόσωπα της αφήγησης. Οι ήρωες αυτοί, δέσμιοι ενός άπιαστου ονείρου, σκέφτονται πάντοτε το κακό αδιαχώριστα από το θαύμα της ομορφιάς, με όρους τραγικούς, γι’ αυτό ίσως και λυτρωτικούς: ο πόλεμος κυοφορεί την ειρήνη, ο θάνατος τη ζωντανή μνήμη, ο αφανισμός το αίσθημα της ελευθερίας. Μόνο το φάσμα της εκδίκησης μένει στείρο και τυφλό, χωρίς έξοδο στην απέναντι όχθη.

Ο «επιζών» Άθος και ο κόσμος της σκιάς και της περισυλλογής μέσα στον οποίο η Λευκή τον επινόησε και τον εξιστορεί ανήκει μάλλον στο χώρο της εσωτερικής εμπειρίας. Ο Άθος είναι ο τρίτος άνθρωπος: ούτε θύμα ούτε ένοχος (παλεύει και με τα δυο), ούτε δεξιός ούτε αριστερός, αντιήρωας μιας ηρωικής εποχής, ή απλώς ήρωας παντός καιρού.

15.00

Ρόμπερτ Μακφάρλαν

Μια επική εξερεύνηση των κάτω κόσμων του πλανήτη μας όπως υπάρχουν στον μύθο, τη λογοτεχνία, τη μνήμη, και τη γη την ίδια.

________________

ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ που ένιωθες χωρίς οδοδείκτη, χωρίς έναν οδηγό που θα μπορούσε να σε οδηγήσει από το σκοτάδι της πανδημίας στο φως, υπήρξε ένα βιβλίο βγαλμένο κυριολεκτικά από τα ακραία όρια του σύμπαντος και του Κάτω Κόσμου, φτάνοντας έως εκεί όπου φαντάζεσαι ότι απλώνεται η άβυσσος. Μεταφέροντας εικόνες από τα πιο υπόγεια, μακρινά και σκοτεινά σημεία της φύσης, η Υπογαία του Ρόμπερτ Μακφάρλαν αποκαλύπτει μυστικά για την πραγματική όψη της γης, κρυμμένη από το γυμνό μάτι, σαν ένας πίνακας που με το άπλετο φως του εμφανίζει τις πιο όμορφες, άγριες αλλά και αδόκητες λεπτομέρειές του.

Αυτό που καταφέρνει, λοιπόν, το πολυβραβευμένο βιβλίο (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδόσεις Μεταίχμιο) είναι να ανακαλέσει τη μνήμη του Κάτω Κόσμου και της φύσης με πρώτο στοιχείο το βίωμα –καθώς σε όλα αυτά τα μέρη έχει παρευρεθεί ο ίδιος ο συγγραφέας και δεν τα περιγράφει απλώς θεωρητικά–, φτάνοντας σε ανακαλύψεις που δεν μπορεί να βάλει ο ανθρώπινος νους, ούτε καν η φαντασία.

Διαβάστε την παρουσίαση της Τίνας Μανδηλαρά στη LiFO

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΕΝΑ ΧΟΡΤΑΣΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

16.92