Τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς 2024

Χρήστος Βακαλόπουλος

…η ζωή είναι ένα συλλογικό όνειρο σκηνοθετημένο από πολιτιστικές μνήμες.

Με το τέλος της δικτατορίας, οι εικόνες και οι ήχοι βρίσκονται εκτοπισμένοι σ’ ένα άδηλο ακόμη πεδίο επικοινωνίας, στο περιθώριο του επίσημου πολιτικού λόγου. Μαζί με λίγους πρωτοπόρους κριτικούς και κόντρα σε πολλούς άλλους, ο Βακαλόπουλος θα βαλθεί να το κατακτήσει, δοκιμάζοντας τα τελευταία ρεύματα της μοντέρνας σκέψης –μαρξισμό, σημειολογία, ψυχανάλυση– σε σημαδιακά έργα της εποχής και σ’ όλο το φάσμα της νεαρής ελληνικής τηλεόρασης: από τον Γκοντάρ, τον Βέντερς και τον Ντύλαν μέχρι τις εκπομπές του Φρέντυ Γερμανού ή τα σίριαλ της Αλίκης Βουγιουκλάκη κι από τη Γιουροβίζιον, τους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ ή το παρισινό Μπωμπούρ μέχρι το Τραμ το τελευταίο και τη Ρεζέρβα. Όμως ο ιδεολογικός πόλεμος δεν θ’ αργήσει να κοπάσει στη δεκαετία του ’80, παραχωρώντας τη θέση του στον πολιτισμό της εικόνας, που προωθεί η αυτοκρατορία των μέσων. Αρχίζει τότε μια μοναχική περιπλάνηση σ’ αυτό τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο, σε αναζήτηση παραδόσεων και προσώπων ικανών να αναμετρηθούν εκφραστικά μαζί του, αλλά και στα ίχνη μιας αόρατης Ελλάδας, όπου συγκλίνουν ξεχωριστοί κινηματογραφιστές, ηθοποιοί και μουσικοί: Δαμιανός, Τορνές, Ρομέρ και Τζάρμους· Σαπφώ Νοταρά και Βέγγος· Λένον και Σαββόπουλος· Βαν Μόρισον, Πορτοκάλογλου, Παπάζογλου, Ξυδάκης· The Clash και Χειμερινοί Κολυμβητές…

Στα διακόσια και πλέον κείμενα που συγκεντρώνονται και αναδημοσιεύονται για πρώτη φορά εδώ, η κριτική του Βακαλόπουλου ξετυλίγει μια ολοκληρωμένη θεώρηση της σύγχρονης επικοινωνίας και μαζί μια μοναδική περιπέτεια της σκέψης και των αισθήσεων: από τη θύελλα των ιδεών στο όνειρο μιας ζωής που ξαναβρίσκει τον χαμένο χρόνο και την τρομερή ηρεμία των πραγμάτων.

33.98

Ελληνική λογοτεχνία

Συμβάν 74

Κυριάκος Μαργαρίτης

Στις 20 Ιουλίου 1974 το Γενικό Επιτελείο Στρατού της Τουρκίας εξέδωσε ένα διάγγελμα για την εισβολή στην Κύπρο, η κατακλείδα του οποίου σαν να προλογίζει την εργασία μου: “Διά της σημερινής επιχειρήσεώς μας ηνοίξαμεν μίαν αλησμόνητον σελίδαν εις την ηρωικήν ιστορίαν μας και εις εκείνην της Ανθρωπότητος”. Επειδή αγαπώ τις ηρωικές ιστορίες, σκέφτηκα να μεταφράσω αυτή τη σελίδα στα ελληνικά, και στις υπόλοιπες γλώσσες που μιλούν οι νεκροί, και να τη μοιραστώ με την ανθρωπότητα. Για να το κάνω σωστά, βασίστηκα σε ένα μυθιστόρημα του κοσμοπολίτη συγγραφέα Γιόζεφ Ροτ, που έτσι το σχολιάζει ο ίδιος σε επιστολή του: “Είναι η πρώτη και τελευταία φορά που γράφω κάτι ιστορικό. Ο διάβολος να το πάρει. Ο Αντίχριστος ο ίδιος με έσπρωξε να το κάνω αυτό. Είναι ντροπή, ντροπή να θέλει κανείς να δώσει ξανά σχήμα και μορφή σε γεγονότα που έχουν ήδη συμβεί – ντροπή και ασέβεια”. Η επιστολή είναι χωρίς ημερομηνία, και ίσως θυμίζει τον τίτλο Συμβάν 74, χωρίς την απόστροφο της χρονολογίας μπροστά από τον αριθμό. Κάτι θα σημαίνει αυτό. Ο Ροτ κλείνει με τη φράση: “Υπάρχει κάτι ανόσιο εδώ – δεν ξέρω τι ακριβώς”. Άραγε να είναι το βιβλίο μου βλάσφημο; Ένας τρόπος υπάρχει για να το μάθουμε, θα έλεγα και ένας πολύ συγκεκριμένος χρόνος, ώρα, καιρός, ο ακόλουθος: όταν όλα γίνουν καπνός (διδάσκει ο Ηράκλειτος), θα τα αναγνωρίσουν τα ρουθούνια μας. Στις 20 Ιουλίου τιμάται ασφαλώς ο προφήτης Ηλίας – ο Προφήτης, δηλαδή, της Φωτιάς.

20.00

Ελληνική λογοτεχνία

Πού ζει ο λύκος;

Ρέα Γαλανάκη

14.00

Ελληνική λογοτεχνία

Φάλτσα κεφαλής

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Μήνες έψαχνα τίτλο γι’ αυτά τα διηγήματα. Είχα βρει καμιά δεκαριά, όμως κανένας δεν μου άρεσε ιδιαίτερα. Μια μέρα πήγα να βάψω το αυτοκίνητο – ο βαφέας ήταν ένας Ρωσοπόντιος που μιλούσε σπαστά ελληνικά. Μου είπε πως θα χρειαστεί μια βδομάδα να κρατήσει το όχημα για να κάνει τη βαφή. Και συμπλήρωσε γενναιόδωρα: «Θα σου δώσω αυτό το “Seicento” [ένα «FIAT» παλιατζούρα τριακονταετίας] να κυκλοφορείς, να κάνεις τη δουλειά σου μέχρι να τελειώσω».

«Και πόσο το πήρες αυτό το “Seicento”;» τον ρωτώ. «Πεντακόσια ευρώ μεταχειρισμένο», μου απαντάει, «αλλά έριξα άλλο ένα χιλιάρικο και του άλλαξα μπουζί, σασμάν, τα πάντα, μέχρι και φάλτσα κεφαλής». Μόλις άκουσα τι είπε, σκέφτομαι: «Αμάν, βρήκα τίτλο». Ο άνθρωπος ήθελε να πει «φλάντζα κεφαλής», όμως λόγω του ότι δεν ήξερε καλά ελληνικά, έκανε το λάθος (που είναι και το σωστό) λέγοντας: «Φάλτσα κεφαλής».

 

11.70

Ελληνική λογοτεχνία

Αδύνατες πόλεις

Νίκος Α.Μάντης

Εϊντζελτάουν, Νερόπολη, Βυζανμπούλ, Ιστάντιουμ, Γκενιάλ, Μόσχα – πόλεις του μυαλού και της φαντασίας, πόλεις με υλική υπόσταση και πρωτεύουσες στα φασματικά βασίλεια της προσομοίωσης. Στον κόσμο του όψιμου εικοστού πρώτου αιώνα, η Ευρώπη, αδύναμη πλέον, περιορίζεται στον ρόλο ενός αχανούς θεματικού πάρκου. Εκεί, οι άνθρωποι, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, ζουν ως υπήκοοι-εκθέματα μέσα σε πιστές αναβιώσεις ιστορικών περιόδων, αρνούμενοι τη σύγχρονή τους πραγματικότητα.

Παράλληλα, οι εξελίξεις της τεχνολογίας, πίσω από τις οποίες βρίσκεται ο μεγιστάνας Ντεβέντρα Πούρι, έχουν επιτρέψει τη μετατροπή ακόμα και του τελευταίου ατομικού οχυρού, της συνείδησης, σε ανταλλάξιμο είδος, σε ένα σύνολο δεδομένων που μπορεί να φορτωθεί από σώμα σε σώμα. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το διοικητικό στέλεχος Νίκο Μαυρίδης, η υπεύθυνη ασφαλείας Βίκα Κορτέζ και ο πνευματιστής-γκουρού Ιγκνάτι Βασίλιεβιτς Ροστόφ παλεύουν για να επιβιώσουν και να διατηρήσουν την ανθρώπινη φύση τους, αλλάζοντας ασταμάτητα πόλεις, εποχές, σαρκία και ταυτότητες.

Είναι οι Αδύνατες Πόλεις μιας έσχατης μορφής ύπαρξης, όπου όλα μπορούν να συμβούν και όπου τίποτα δεν αποκλείεται. Μια κόλαση που μοιάζει με ανεστραμμένο παράδεισο, στο βάθος ενός θρυμματισμένου καθρέφτη.

25.00

Αταλάντη Ευρυπίδου

– Ένας δήμιος αναζητά τη δράκαινα πέρα απ’ τα γυάλινα βουνά, προσπαθώντας να λύσει την κατάρα που κουβαλάει.
– Μια χήρα προσπαθεί να αναπαύσει τον άντρα της που βρικολάκιασε, ψάχνοντας απαντήσεις στα παλιά του λημέρια.
– Ένας νεαρός Κλέφτης κινεί γη και ουρανό για να γλιτώσει τον Καπετάνιο του από τη μυστηριώδη αρρώστια που τον ταλαιπωρεί, μέχρι τη στιγμή που θα πέσει στην ανάγκη μιας νεράιδας.
– Μια ανύπαντρη μητέρα ιστορεί έναν ψεύτικο σύζυγο τόσες φορές, που καταλήγει να τον φέρει στη ζωή.
– Μια τραγουδίστρια καμπαρέ μαθαίνει ένα πολύτιμο μυστικό, ικανό να ανατρέψει τα πάντα στον αγώνα εναντίον των Γερμανών, αλλά με τρομερό κόστος.
– Δυο αποξενωμένα αδέλφια συναντιούνται ξανά στο πατρικό τους σπίτι κι εξετάζουν τα αίτια της απομάκρυνσής τους και τον μύθο της οικογένειάς τους.
– Έντεκα φοιτητές εξαφανίζονται στην Αθήνα κι εμφανίζονται μερικούς μήνες αργότερα, αλλαγμένοι για πάντα.

Καλύπτοντας το διάστημα από την oθωμανική κατοχή μέχρι και σήμερα, τα διηγήματα της συλλογής εξιστορούν το χρονικό ανθρώπων στο περιθώριο της Ιστορίας: γυναίκες, κουήρ άτομα, εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες, μπάσταρδα, σεξεργάτριες – ήταν ανέκαθεν παρόντες, παρότι σπάνια ορατοί, και ποτέ δεν έφυγαν. Επτά ιστορίες με φόντο μια ολοένα και λιγότερο μυθική Ελλάδα, όπου οι θρύλοι χάνονται, η ελευθερία στηλιτεύεται και η αλληλεγγύη είναι το μόνο που απομένει.

 

14.00

Ξένη λογοτεχνία

Ο Άρχοντας των Μυγών

Ουίλιαμ Γκόλντινγκ

Ένα αεροπλάνο πέφτει σ’ ένα τροπικό νησί. Οι επιζήσαντες, μικροί μαθητές από την Αγγλία, διαπιστώνουν σύντομα ότι το νησί είναι ακατοίκητο. Δεν υπάρχουν πουθενά μεγάλοι. Οργανώνονται μόνοι τους, αποκτούν αρχηγό και κανόνες για να επιβιώσουν μέχρι να έρθουν να τους σώσουν.

Στην αρχή, μοιάζει με ονειρεμένη περιπέτεια. Αλλά τα παιχνίδια της μέρας τα διαδέχονται οι εφιάλτες της νύχτας. Κάποιοι αρχίζουν να πιστεύουν ότι ένα θηρίο στοιχειώνει το νησί. Λίγο λίγο, ο φόβος και η βία αποσαθρώνουν τη μικρή τους κοινωνία, τα αγόρια ορμούν χωρίς επιστροφή προς τη βαρβαρότητα…

Το βιβλίο που χάρισε στον William Golding παγκόσμια φήμη θεωρείται πλέον σήμερα κλασικό, ένα από τα σπουδαιότερα έργα της σύγχρονης λογοτεχνίας. Και συνεχίζει να συγκινεί εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, με τον απλό, ακαταμάχητο μύθο του για το τέλος της αθωότητας και το βαθύ, αρχέγονο σκοτάδι που παραμονεύει πάντα πίσω από τον πολιτισμένο μας εαυτό.

«Τα έργα του, με τη σαφήνεια της τέχνης της ρεαλιστικής αφήγησης και την ποικιλομορφία και την οικουμενικότητα του μύθου, φωτίζουν την ανθρώπινη κατάσταση στον σημερινό κόσμο».
Από το σκεπτικό της Σουηδικής Ακαδημίας για τη βράβευση του William Golding με το Νόμπελ το 1983.

17.70

Ξένη λογοτεχνία

Η Ξένη

Κλάουντια Ντουραστάντι

Ένα ζευγάρι κωφών με τον μικρό τους γιο μεταναστεύει από ένα χωριό της Ν. Ιταλίας στο Μπρούκλιν, όπου γεννιέται και η κόρη τους. Δεν μαθαίνουν στα παιδιά τη νοηματική, ενώ οι δυσκολίες επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια προκαλούν πλήθος παρεξηγήσεων. Το διαζύγιό τους και η επιστροφή στην Ιταλία δυσκολεύει κι άλλο το κορίτσι. Από τη μια χώρα στην άλλη, από τη μεγαλούπολη στην κλειστή κοινωνία του χωριού και αργότερα στο Λονδίνο του Brexit, αισθάνεται ξένη παντού.

«Μια ιστορία ενηλικίωσης γραμμένη με το ίδιο βιτριόλι που χρησιμοποιούσε και η Βιρτζίνια Γουλϕ» (The Observer), εμπνευσμένη από τα βιώματα της συγγραφέως. «Η Κλάουντια Ντουραστάντι (γενν. 1984) ρίχνει ένα σωσίβιο στα σκοτεινά νερά της μνήμης. Το αγαπημένο μου είδος λογοτεχνίας, αυτό που όχι μόνο μιλά στον κόσμο, αλλά εισχωρεί μέσα του» (Ocean Vuong).

16.00

Ξένη λογοτεχνία

Κάτω από το ηφαίστειο

Μάλκολμ Λόρυ

Ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας σε νέα μετάφραση.

«Με βάση το υλικό μου ήθελα να δημιουργήσω ένα τζαμάρισμα. ένα ποίημα, ένα τραγούδι, μια τραγωδία, μια κωμωδία, μια φάρσα. Είναι επιφανειακό, βαθύ, διασκεδαστικό, βαρετό, ανάλογα με το γούστο του καθενός. Είναι μια προφητεία, μια πολιτική προειδοποίηση, ένα κρυπτογράφημα, μια τρελή ταινία, ένας παραλογισμός, μια γραφή στον τοίχο. Μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος μηχανής – κι αυτή η μηχανή λειτουργεί, σας διαβεβαιώνω, γιατί το ανακάλυψα με μεγάλο προσωπικό κόστος. Και, σε περίπτωση που θεωρήσετε ότι έχω δημιουργήσει οτιδήποτε άλλο εκτός από μυθιστόρημα, θα σας απαντήσω ότι σε τελευταία ανάλυση, είναι το πραγματικό μυθιστόρημα που είχα την πρόθεση να γράψω, και μάλιστα ένα αναθεματισμένα σοβαρό μυθιστόρημα».

22.20

Ντάσο Σαλντίβαρ

«Αν είχα διαβάσει προηγουμένως το Επιστροφή στις ρίζες, δε θα είχα γράψει τα απομνημονεύματά μου». Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Η περίφημη αυτή βιογραφία του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες οφείλει την ύπαρξή της σε είκοσι χρόνια κοπιαστικής εργασίας. Στο διάστημα αυτό, ο Ντάσο Σαλντίβαρ ερεύνησε, ταξίδεψε σε σημαίνουσας σημασίας τόπους, πήρε εκατοντάδες συνεντεύξεις και σκάλισε αρχεία σε διάφορες χώρες προκειμένου να δώσει απάντηση στα επίμονα ερωτήματα: «Ποιος ήταν ο άνθρωπος που έγραψε το Εκατό χρόνια μοναξιά;»· «Ποια είναι η ιστορική, πολιτισμική, οικογενειακή, ατομική πραγματικότητα πάνω στην οποία πατάει το συγκλονιστικό αυτό μυθιστόρημα;» Το αποτέλεσμα προσφέρει την απαραίτητη οπτική ώστε να κατανοήσει κανείς σε όλο του το εύρος το έργο ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών. Όπως περιγράφεται στις σελίδες του παρόντος βιβλίου, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έγραψε το Εκατό χρόνια μοναξιά για να «επιστρέψει» στο σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε μέχρι τα δέκα του με τον παππού και τη γιαγιά από την πλευρά της μητέρας του. Έτσι, το El viaje a la semilla είναι επίσης η βιογραφία του μυθιστορήματος αυτού, καθώς αφηγείται ό,τι πιο θεμελιώδες και ουσιαστικό για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα.

26.60

Ξένη λογοτεχνία

Τα μάγια

Χέρμαν Μπροχ

Την εποχή που δημοσιεύει την εμβληματική μυθιστορηματική τριλογία “Οι υπνοβάτες”, ο Χέρμαν Μπροχ έχει ήδη αρχίσει να επεξεργάζεται το επόμενο έργο του. Ακροβατώντας στο ιστορικό μεταίχμιο ανάμεσα στον παλαιό κόσμο που καταρρέει και στον νέο που πασχίζει να γεννηθεί, ο Μπροχ παραμένει πιστός στο σχέδιό του να αποτυπώσει, με τα μέσα της λογοτεχνίας, τη βαθιά κρίση της εποχής του και τις κινητήριες δυνάμεις που τη δημιούργησαν. Καρπός αυτής της αναζήτησης είναι το παρόν μυθιστόρημα, το οποίο συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα του Αυστριακού λογοτέχνη και εκδίδεται για πρώτη φορά στη γλώσσα μας.

Στα “Μάγια” ο Μπροχ περιγράφει ένα ημερολογιακό έτος από τη ζωή μιας ορεινής αγροτικής κοινότητας στα χρόνια του Μεσοπολέμου, με αφηγητή τον γιατρό του χωριού. Όταν εμφανίζεται ο παράξενος ξένος Μάριους Ράτι, αρχικά αντιμετωπίζεται με δυσπιστία από τους ντόπιους. Όμως πολύ γρήγορα τα μυστικιστικά και ιδεοληπτικά κηρύγματά του για τη χαμένη ενότητα με τη φύση και τον συνάνθρωπο αρχίζουν να «μαγεύουν» την πλειοψηφία των κατοίκων και η κατάσταση εκτροχιάζεται. Το παλιό ορυχείο στα έγκατα του βουνού αναβιώνει και η μαζική παράκρουση κορυφώνεται με μια ανήκουστη τραγωδία.

Στον πυρήνα αυτού του μυθιστορήματος βρίσκεται το φαινόμενο της μαζικής ψυχολογίας και η συλλογική αλλοφροσύνη που προκάλεσε η επέλαση του ναζισμού. Ο Μπροχ δεν στέκεται μόνο στα κοινωνικά φαινόμενα, τη φτώχεια, την απομόνωση, τη δεισιδαιμονία, αλλά επιχειρεί μια κατάδυση μέχρι θεμέλια της ανθρώπινης ύπαρξης, για να ανακαλύψει ποια ανάγκη ώθησε τους ανθρώπους να αντικρίσουν τον σωτήρα τους στο πρόσωπο ενός παράφρονα

23.30

Συλλογικό

Μια ανθολογία διηγημάτων, από τα μέσα του 19ου αιώνα ως και τον Μεσοπόλεμο, που εξετάζει τη μορφή του αρχετυπικού κακού της ελληνικής σκοτεινής λαογραφίας: του βρυκόλακα.

Ένα σύνολο ιστοριών οι οποίες, αν διαβαστούν με σημερινά κριτήρια, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν στο λογοτεχνικό υποείδος του λαογραφικού τρόμου και που εστιάζουν στην –κατά τον Montague Summers– «παράδοση που στην Ελλάδα διατήρησε τη δύναμή της περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη», αυτή των βρυκολάκων.

Από την πρωτόλεια γραφή του Δημητρίου Αινιάνος ως το σκοτεινό χιούμορ του Ιωάννη Κονδυλάκη και τις ανατριχιαστικές διηγήσεις του Κώστα Πασαγιάννη, 13 διηγήματα που αντλούν την πρώτη τους ύλη από ένα μωσαϊκό λαογραφικών παραδόσεων από όλη την Ελλάδα.

13.00

Ελληνική λογοτεχνία

Δεν θ’ αργήσω

Πέτσα Βασιλική

Λίβερπουλ, 1989-2009. Είκοσι χρόνια μετά την ποδοσφαιρική τραγωδία που συντάραξε τη Βρετανία.

Ένας άλλος κόσμος, μια άλλη ζωή. Η πόλη αναπτύσσεται δυναμικά, οι αλλοτινοί έφηβοι -η Κέισι, ο Άντι, η Τζέσικα, ο Τζον- μεγάλωσαν, άλλαξαν συνήθειες, προσαρμόστηκαν σε μια ήσυχη καθημερινότητα, απέκτησαν οικογένεια, σταθερές δουλειές. Όλοι; Όχι όλοι.

Ο κεντρικός ήρωας, ιδιοκτήτης φωτογραφείου που φυτοζωεί, αναγκάζεται να επιστρέψει νοερά στην εποχή που τα τείχη έπεφταν ή έμεναν ακλόνητα, κατά περίπτωση, για να αντιμετωπίσει τα φαντάσματα του παρελθόντος.

Ένα μυθιστόρημα για το τι σημαίνει, μερικές φορές, να είσαι επιζών: να αγωνίζεσαι να προχωρήσεις μπροστά, να ξαπλώνεις κατάκοπος το βράδυ, και το επόμενο πρωί -κάθε πρωί-, ανοίγοντας τα μάτια, να συνειδητοποιείς πως δεν βρίσκεσαι ούτε βήμα μακριά. Πως είσαι ακόμα εκεί. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

14.00

Ιρένε Σολά

Kρυμμένη στην απόκρημνη κι απόμακρη οροσειρά των Γκιλιερίες όπου ελλοχεύουν κυνηγοί λύκων, ληστές, μάγισσες, χαμένοι οδηγοί ράλι, αντάρτες, θηρία και δαίμονες, η φάρμα Κλαβέλ στέκεται έξω απ’ τον χρόνο. Πάνω απ’ όλα βέβαια, είναι ένα σπίτι που κατοικείται από γυναίκες, τα φαντάσματα και τις αναμνήσεις τους. Ζοάνα, Μπερναδέτα, Μαργαρίδα, Μπλάνκα, Ελιζαμπέτ, Άνζελα, Ντόλσα: γυναίκες με μισή καρδιά, γυναίκες μάντισσες, γυναίκες χωρίς γλώσσα και μιλιά, γυναίκες που κάνουν συμφωνίες με τον διάβολο για έναν απόγονο, γυναίκες που δεν νιώθουν πόνο. Αυτές οι γυναίκες, και όχι μόνο, σήμερα ετοιμάζουν ένα πάρτι…

Ένα γλωσσικά χειμαρρώδες έργο γεμάτο χιούμορ και τόλμη, που διερευνά τον άρρηκτο δεσμό μεταξύ φωτός και σκοταδιού, ζωής και θανάτου, λήθης και μνήμης, πραγματικότητας και μυθοπλασίας, από τη βραβευμένη συγγραφέα τού Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει.

15.50

Βιογραφία - Μαρτυρίες

Bruce Springsteen – Born to run

Μπρους Σπρίνγκστιν

«Το να γράφεις για τον εαυτό σου είναι μια βρομοδουλειά. Αλλά σε ένα έργο σαν κι αυτό, ο συγγραφέας
έχει δώσει μια υπόσχεση – να μοιραστεί με τον αναγνώστη όσα έχει στο μυαλό του. Αυτό προσπάθησα
να κάνω στις σελίδες που ακολουθούν».

Bruce Springsteen, από τις σελίδες του Born to Run

Ο Bruce Springsteen αφοσιώθηκε για επτά χρόνια στη συγγραφή της ιστορίας της ζωής του και προσφέρει την ίδια ειλικρίνεια, το χιούμορ και την αυθεντικότητα που βρίσκει κανείς και στα τραγούδια του.

Περιγράφει πώς μεγάλωσε σε μια καθολική οικογένεια στο Freehold του New Jersey, μέσα στην ποίηση, τον κίνδυνο και το σκοτάδι που πυροδότησε τη φαντασία του μέχρι τη στιγμή που περιγράφει ως τη «Μεγάλη Έκρηξη»: όταν είδε την πρώτη εμφάνιση του Elvis Presley στην αμερικανική τηλεόραση. Αφηγείται γλαφυρά το πάθος που είχε να γίνει μουσικός, τα πρώτα του live στα μπαρ του Asbury Park και την άνοδο της E Street Band. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια μοιράζεται για πρώτη φορά τις προσωπικές του μάχες που ενέπνευσαν τις καλύτερες δουλειές του και μας δείχνει γιατί το τραγούδι «Born to Run» αποκαλύπτει πολλά περισσότερα απ’ όσα νομίζαμε.

Το Born to Run θα είναι διαφωτιστικό για όποιον έχει απολαύσει τα τραγούδια του Bruce Springsteen, αλλά το βιβλίο αυτό είναι κάτι μεγαλύτερο από μια αυτοβιογραφία ενός θρυλικού αστέρα της ροκ. Είναι ένα βιβλίο για εργάτες και ονειροπόλους, για γονείς και παιδιά, για ερωτευμένους και μοναχικούς, για καλλιτέχνες, φρικιά ή για όποιον άλλο ήθελε να βουτήξει στα νερά του ιερού ποταμού της ροκ εν ρολ.

Σπάνια ένας καλλιτέχνης έχει μοιραστεί την ιστορία του με τέτοια δύναμη και ειλικρίνεια. Όπως πολλά από τα τραγούδια του («Thunder Road», «Badlands», «Darkness on the Edge of Town», «The River», «Born in the U.S.A», «The Rising», και «The Ghost of Tom Joad»), η αυτοβιογραφία του Bruce Springsteen είναι γραμμένη με τον λυρισμό ενός μοναδικού τραγουδοποιού και τη σοφία ενός άνδρα που έχει στοχαστεί σε βάθος τις εμπειρίες της ζωής του.

 

25.91

Ξένη λογοτεχνία

Μια αξιοπρεπής έξοδος

Ερίκ Βυϊγιάρ

Ο Πόλεμος της Ινδοκίνας κράτησε πολλά χρόνια. Ωστόσο, στα γαλλικά σχολικά εγχειρίδια, μόλις που αναφέρεται. Με μια εντυπωσιακή αίσθηση της αφήγησης, το Μια αξιοπρεπής έξοδος περιγράφει πώς, με μια απίστευτη ιστορική ανατροπή, δύο από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες δυνάμεις ηττήθηκαν από έναν πολύ μικρό λαό.
Με μια σειρά από αξέχαστες σκηνές, ο Eric Vuillard περιγράφει την απίστευτη διαπλοκή συμφερόντων και ξαναζωντανεύει μια ολόκληρη πινακοθήκη πορτρέτων: καλλιεργητές καουτσούκ, Γάλλους στρατηγούς, τις συζύγους τους, πολιτικούς, τραπεζίτες, μια απειλητική ανθρώπινη κωμωδία. Αν στόχος της λογοτεχνίας είναι η οικουμενικότητα, δεν μπορούσε να μην αποτελέσει αντικείμενο της αφήγησης το πώς αυτός ο πολύ μικρός λαός, οι Βιετναμέζοι, κατάφερε να νικήσει δύο από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του κόσμου. Και αυτό μπορεί να μας επιτρέψει να καταλάβουμε γιατί, ακόμη και σήμερα, στο Αφγανιστάν, στο Μάλι ή αλλού, η Γαλλία θα αναζητά, μάταια πάντα, μια αξιοπρεπή έξοδο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

16.00

Ξένη λογοτεχνία

Ο Αχός και το Πάθος

William Faulkner

Παράφορο, πυρακτωμένο, σκοτεινό, φιλοσοφικό: αυτό είναι το πορτρέτο των Κόμπσον, της πλέον εμβληματικής από τις οικογένειες που επινόησε η αξεπέραστη φαντασία του Φόκνερ. Σ’ αυτό το σπουδαίο επίτευγμά του καταβυθίζεται στα ιλιγγιώδη βάθη της ανθρώπινης ψυχής, εκεί όπου ελάχιστοι συγγραφείς κατάφεραν ποτέ να φτάσουν.

21.00

Ελληνική λογοτεχνία

Deepfake

Μαλαφέκας Μάκης

Έπρεπε να γράψω ένα λάθος μυθιστόρημα. Ο αφηγητής παρασέρνει τον ήρωα σ’ όλα τα αδιέξοδα, σ’ όλα τα λάθη, τα περιγράφει και λάθος από πάνω, εκτιμά λάθος την εποχή του, τις καταστάσεις όλες, και στο τέλος ο ήρωας πεθαίνει γιατί δεν μπορεί να γίνει τίποτα άλλο. Και πεθαίνει κι ο αφηγητής. Όλοι. Πεθαίνουν όλοι με φριχτό τρόπο, το λάθος μυθιστόρημα ξεχνιέται, και μετά από χρόνια το βρίσκει σε καλάθι ένας άλλος αφηγητής. Κάνει πλέον μισό ευρώ, αλλά δεν το αγοράζει καν.

12.96

Γκρέγκορ φον Ρετσόρι

Στην αυτοβιογραφία του έχει δεύτερο ρόλο. Πρωταγωνιστούν τα πρόσωπα που τον έπλασαν: η παρα­μάνα του η Κασσάνδρα, με το πιθηκίσιο μούτρο, την αλαμπουρνέζικη γλώσσα και τη χωριάτικη σοφία· η κατά φαντασίαν χρο­νίως ασθενούσα μητέρα του, εκθρονισμένη πριγκίπισσα· ο πατέρας του, μανιώδης κυνηγός, ­ήρωας χωρίς αιτία· η αιθέρια αδελφή του, νύμφη και τύραννος μαζί· η μετρημένη Στράουσσι, που ξέρει να συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα· και πάνω απ’ όλα η θρυλική Μπουκοβίνα, χωνευτήρι λαών, γλωσσών, θρησκειών, τόπος μυθικός, τόπος χαμένος.

 

20.00

Ελληνική λογοτεχνία

Νικήτρια σκόνη

Κώστας Καλτσάς

Τα παιδιά δεν κρατάνε από καμιά ιστορία. Ούτε κι εμείς. Κι εμάς μας τη δώσαν, μας πέταξαν μέσα.

Η ΝΙΚΗΤΡΙΑ ΣΚΟΝΗ ακολουθεί τρεις γενιές μιας ελληνικής οικογένειας από το τέλος της Κατοχής και το ξέσπασμα του ελληνικού Εμφυλίου μέχρι τις παραμονές του διχαστικού δημοψηφίσματος του 2015 για τη διάσωση της χώρας.

Στην προσπάθειά του να μιλήσει για τη ζωή και τον θάνατο του πατέρα του, ο Μιχάλης Ξενίδης ανασυστήνει την ιστορία μιας ολόκληρης χώρας και εποχής, περιλαμβάνοντας στην αφήγησή του
Βρετανούς στρατιωτικούς και Έλληνες συνεργάτες του εχθρού, βασιλόφρονες και κομμουνιστές, πλούσιους και φτωχούς, τους ζωντανούς και τους νεκρούς, ίσως κι ένα ή και δύο φαντάσματα.

Δεκαετίες μετά, ο γιος του ο Αντρέας, που κάποτε τόλμησε να θεωρήσει εαυτόν απαλλαγμένο από το βάρος όλης αυτής της ιστορίας, πρόκειται σύντομα ν’ ανακαλύψει πως τα φαντάσματα εκείνα δε θα σταματήσουν να σε στοιχειώνουν μόνο και μόνο επειδή αρνείσαι να πιστέψεις στην ύπαρξή τους.

«Ακούγεται μεγάλο μπέρδεμα. Η φράση αυτή από τη ΝΙΚΗΤΡΙΑ ΣΚΟΝΗ συμπυκνώνει τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. […] Ένα μυθιστόρημα που μας προσκαλεί να αναμετρηθούμε με τις συλλογικές εμπειρίες της δικής μας εποχής και να εξοικειωθούμε με την “τέχνη της ήττας” που μας διαπερνά και μας περιβάλλει».
ΚΩΣΤΉΣ ΚΑΡΠΌΖΗΛΟΣ, ιστορικός, διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας

«[Εδώ] η Iστορία δεν είναι φόντο αλλά χαρακτήρας: περίπλοκος, απρόβλεπτος, χαρισματικός.
Ο Κώστας Καλτσάς δεν αφηγείται απλώς την ιστορία τριών γενιών μιας ελληνικής οικογένειας αλλά την Iστορία της ίδιας της Ελλάδας. Φιλόδοξο, καταπληκτικό μυθιστόρημα».
CAROLE BURNS, συγγραφέας

24.40

Ξένη λογοτεχνία

Η χώρα του χιονιού

Γιασουνάρι Καουαμπάτα

Η χώρα του χιονιού είναι μια ιστορία έρωτα ανάμεσα σε έναν αργόσχολο διανοούμενο αστό του Τόκυο και μια γκέισα των βουνών της βορειοδυτικής Ιαπωνίας. Παρόλο που δεν αναφέρονται ποτέ τα πραγματικά ονόματα των τόπων, το μυθιστόρημα διαδραματίζεται σε μια απομακρυσμένη περιοχή θερμών πηγών της επαρχίας Νίιγκατα, και συγκεκριμένα στη μικρή πόλη Γιουζάουα. Ο ήρωας ταξιδεύει με το τραίνο και στην πρώτη φράση του μυθιστορήματος μόλις έχουν περάσει ένα τούνελ και βρίσκονται ξαφνικά στη χώρα του χιονιού.

Αυτή η περιοχή είναι γνωστή ως η άλλη όψη της Ιαπωνίας, και κρύοι άνεμοι, με προέλευση από τη Σιβηρία, τη διατρέχουν. Περνάμε έτσι από την πρωτεύουσα στον παράξενο και άγριο κόσμο των βουνών, από έναν κόσμο σε έναν άλλο κόσμο, σε μια διάσταση εξωπραγματική που εισάγεται από την πρώτη σελίδα με καθρεφτίσματα, μακρινά φώτα και μάτια που λάμπουν επάνω σε τζάμια σχηματίζοντας διπλοτυπίες με το νυχτερινό τοπίο.

Ο Καουαμπάτα δίνει πρόσθετες διαστάσεις και έμφαση στις εικόνες ομορφιάς και απόκοσμου που θέλει να δημιουργήσει. Φως, τραίνο, ηλεκτρικό, η κόρη του ματιού της Γυόκο πάνω σε μια μακρινή λάμψη, το καινούργιο στην υπηρεσία της ομορφιάς. Ακόμα και η βία είναι απλώς μέρος ενός κόσμου αντιθέσεων και υπάρχει κι αυτή για μερικές μόνο στιγμές πριν ο γαλαξίας τα καταπιεί όλα μέσα του. Ο έρωτας τρεμοπαίζει αβέβαιος στις καρδιές, στα μάτια, στα σώματα.

Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων συναντάει το Ζεν των στιγμών ενώνοντάς τες σε ένα τώρα που έχει καταπιεί παρελθόν και μέλλον και παραπαίει ανάμεσα σε θάμπωμα και μελαγχολία. Η ένωση με τη φύση, με το ερωτικό σώμα και τελικά με το σύμπαν είναι μοιραία στη βίωσή της και αφήνει τους ήρωες χωρίς δέρμα και χωρίς γιατρειά. Η απόσταση και η ψυχρότητα συναντούν το πάθος και την τρέλα, η φωτιά κατατρώει τα πάντα κάτω απ’ το παγωμένο βλέμμα του γαλαξία.

Η “Χώρα του χιονιού” είναι ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του Καουαμπάτα (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1968) καθώς και ένα από τα μεγάλα αριστουργήματα της ιαπωνικής λογοτεχνίας.

16.50

Ιστορία

Οι δωσίλογοι

Μενέλαος Χαραλαμπίδης

Η συνεργασία με τον κατακτητή χαρακτήρισε την καθημερινότητα σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη. Πολιτικοί, στρατιωτικοί, επιχειρηματίες, δήμαρχοι, δικαστές, ιερείς, δημοσιογράφοι, συνεργάστηκαν στενά με τις αρχές κατοχής, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Η αρχικά διαφαινόμενη νίκη της Γερμανίας στον πόλεμο, ο αντικομμουνισμός, η απόκτηση γρήγορου και εύκολου πλούτου, η ιδεολογική ταύτιση με την εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία και τη φασιστική Ιταλία, η ανάγκη επιβίωσης, ήταν μερικοί από αυτούς.
Στην Ελλάδα, αν και έχουν περάσει 80 ολόκληρα χρόνια από το τέλος της κατοχής, το ζήτημα της συνεργασίας με τον κατακτητή εξακολουθεί να αποτελεί θέμα-ταμπού. Αυτό είναι αποτέλεσμα της πολιτικής λήθης που ακολούθησαν όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις, στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν τις πολιτικές συνέπειες του πρωτόγνωρου, σε ένταση και έκταση, συλλογικού τραύματος που προκάλεσε στην ελληνική κοινωνία η συνεργασία. Η συνεργασία με τον κατακτητή υπήρξε η αφετηρία του νέου διχασμού, ο οποίος, με τη συμβολή και άλλων παραγόντων, οδήγησε στις εμφύλιες συγκρούσεις της κατοχής, των Δεκεμβριανών και τελικά στον εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του 1940.

Στο βιβλίο αυτό παρακολουθούμε την πολιτική, οικονομική και ένοπλη συνεργασία με τον κατακτητή, όπως εκδηλώθηκε στον νομό Αττικής. Μέσα από τη μελέτη αρχείων που για πρώτη φορά δημοσιοποιούνται, περιγράφεται η δράση αυτών που συνεργάστηκαν, εξετάζονται οι λόγοι και οι μηχανισμοί ανάπτυξης του φαινομένου της συνεργασίας καθώς και οι πολιτικές και οικονομικές συνθήκες που ευνόησαν την εμφάνισή τους.

Οι πολιτικές που ακολούθησαν οι τρεις ελληνικές κατοχικές κυβερνήσεις, ο ρόλος εμπόρων, βιομηχάνων, πολιτικών μηχανικών και άλλων στις οικονομικές συναλλαγές με τους κατακτητές, η δράση της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, των Ταγμάτων Ασφαλείας, των Ελλήνων πρακτόρων των Es-Es και άλλων, που συγκρότησαν το ένοπλο σκέλος της συνεργασίας, και η δικαστική τους αντιμετώπιση μετά το τέλος της κατοχής, βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της μελέτης.

23.32