Ο θαυμάσιος Μάγος του Οζ

Είναι έργο της ώριμης συγγραφικής περιόδου του Λάιμαν Φρανκ Μπάουμ. Εικονογραφήθηκε υπέροχα από τον Ουίλιαμ Ουάλας Ντένσλοου και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1900 στο Σικάγο και στη Νέα Υόρκη, για να κατακτήσει τελικά ολόκληρο τον κόσμο.

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση του Σωτήρη Κακίση και με την αρχική εικονογράφηση του Ντένσλοου, σε έναν υπέροχο τόμο που γοητεύει και ενήλικες.

Η ηρωίδα Ντόροθι ζούσε κάπου εν μέσω των μεγάλων λιβαδιών του Κάνσας, με τον αγρότη θείο της Ερρίκο και τη θεία Έμα, τη σύζυγό του. Το ξύλινο σπιτάκι τους είχε γκριζάρει, όπως τα πάντα γύρω τους, άψυχα και έμψυχα. Ο μόνος που έκανε τη μικρούλα να γελά ήταν ο σκυλάκος της, ο Τοτός. Μέχρι που ένας κυκλώνας παρέσυρε την Ντόροθι, τον Τοτό και το σπιτάκι, προσγειώνοντάς τους μεν σε μια πανέμορφη χώρα, αλλά καταπλακώνοντας και σκοτώνοντας την Κακιά Μάγισσα της Ανατολής. Έτσι, απελευθερώθηκε από την τυραννία της η Χώρα των Λαιμαργάκηδων και, παρότι άθελά της προκάλεσε ένα τραγικό ατύχημα, η Ντόροθι αποθεώνεται. Αποκτά επίσης, ως μπόνους, τα μαγικά ασημένια γοβάκια της θανούσης και, φυσικά, τα θερμά συγχαρητήρια για το ξεπάστρεμά της από την ευγενική Καλή Μάγισσα του Βορρά, που τη συμβουλεύει να απευθυνθεί για βοήθεια σχετικά με το πώς να επιστρέψει στο Κάνσας στον ισχυρότατο Μάγο του Οζ. Θα χρειαστεί, λοιπόν, να πάει ως την Πόλη των Σμαραγδιών, όπου βρίσκεται αυτός, ακολουθώντας έναν δρόμο στρωμένο με κίτρινες πλάκες. Στην πορεία της συναντά ένα σκιάχτρο που παραπονιέται ότι δεν έχει μυαλό, έναν τενεκεδένιο ξυλοκόπο που στενοχωριέται επειδή δεν έχει καρδιά και ένα λιοντάρι που υποφέρει από τη δειλία του. Έτσι δημιουργείται αυτό το απίθανο «παρεάκι» που, με τα πολλά, φτάνει στον Μάγο του Οζ. Εκείνος δέχεται να τους προσφέρει ό,τι λείπει στον καθένα, με αντάλλαγμα να εξολοθρεύσουν την Κακιά Μάγισσα της Δύσης. Η θανατοπολιτική του και η απόδοση του ρόλου μισθοφορικού τάγματος στην παρέα δεν ταράζει κανέναν από τους εμπλεκόμενους και, τελικά, η Ντόροθι καταφέρνει να ξεκάνει και δεύτερη μάγισσα ολκής, περιλούζοντάς την με έναν κουβά νερό. Κι όλα αυτά τα φοβερά, για να ανακαλύψουν στο τέλος ότι ο Μάγος του Οζ είναι ένας τσαρλατάνος.

Καθένας στην παρέα κατέκτησε αυτό που νόμιζε ότι του έλειπε απλώς ανασύροντάς το από μέσα του – αναλαμβάνοντας ήρεμα, ψύχραιμα και σταθερά την ευθύνη του εαυτού του. Κάτι που μάλλον δεν θα συνέβαινε ποτέ αν δεν βρίσκονταν μέσα σε αυτήν την «κάψουλα προστασίας» που συνιστά η μεταξύ τους φιλία.

Κατά τα άλλα, στο μυθιστόρημα του Θαυμάσιου Μάγου του Οζ είναι τόσο έξυπνα μοιρασμένη η πίστη στη μαγεία και στην ανυπαρξία της, που τα παιδιά (κάθε ηλικίας) καταπίνουν εύκολα και αφομοιώνουν αδιαμαρτύρητα την πιθανότητα το σύμπαν μας να καθορίζεται περισσότερο από μια πλήρη (αλά Στίβεν Χόκινγκ) απομάγευσή του παρά από μεταφυσικές και μαγικές δυνάμεις, οι οποίες επιδίδονται αποκλειστικά και μόνο στο να επιφέρουν το καλό και το δίκαιο.

Επίσης, το κείμενο πείθει ότι η φιλία που γεννιέται μεταξύ όσων μπλέκονται κατά τυχαίο τρόπο σε μια πιεστική περιπέτεια, η οποία απαιτεί ένωση δυνάμεων και γρήγορη εξοικείωση με τον άλλο, είναι πολύ σταθερή και ποτέ προδοτική. Το μυθιστόρημα του Λ. Φρανκ Μπάουμ συχνά περιγράφεται ως κρυπτογραφημένη αλληγορία σχετικά με πρόσωπα και καταστάσεις που εμπλέκονταν στις πολιτικές εξελίξεις που δρομολόγησαν το τέλος της Χρυσής Εποχής της Αμερικής κατά το πέρασμα από τον 19^ο στον 20^ό αιώνα. Ένα τέλος που επέφερε την οικονομική καταστροφή των επιχειρήσεων του ίδιου του Μπάουμ αλλά και την εξανέμιση της τεράστιας περιουσίας που είχε δημιουργήσει ο πατέρας του.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο εκείθεν του Ατλαντικού ο χαρακτηρισμός «Μάγος του Οζ» αποδίδεται συχνά σε πολιτικούς για τους οποίους κανείς δεν μπορεί να σταθμίσει με τίνος το μέρος συντάσσονται, ενόσω εκείνοι προσπαθούν να υπερασπιστούν τη δόλια επιθυμία τους να επωφελούνται καιροσκοπικά επί όσο το δυνατόν περισσότερο.

Γιάννης Κωνσταντινίδης