Ξένη λογοτεχνία
“…σκέφτηκε πως οι αναμνήσεις είναι αόρατες όπως το φως, κι έτσι όπως ο καπνός έκανε το φως να φαίνεται, θα ‘πρεπε να υπάρχει κάποιος τρόπος να γίνονται ορατές και οι αναμνήσεις”.
Τον Οκτώβριου του 2016, ο κολομβιανός σκηνοθέτης Σέρχιο Καμπρέρα, που παρευρίσκεται σ’ ένα αναδρομικό αφιέρωμα των ταινιών του στη Βαρκελώνη, αντιμετωπίζει μια δύσκολη προσωπική στιγμή: ο πατέρας του μόλις πέθανε, ο γάμος του περνάει κρίση, ο λαός της Κολομβίας απέρριψε τις ειρηνευτικές συμφωνίες που θ’ άνοιγαν το δρόμο για τη λήξη ενός πενηντάχρονου αιματηρού εμφυλίου, κι όλα αυτά τον ωθούν να ξανακάνει νοερά τη διαδρομή τριών γενεών της οικογένειάς του.
Από τον ισπανικό εμφύλιο ως την αυτοεξορία του παππού του στη Λατινική Αμερική, και από την Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας ως τα ένοπλα αντάρτικα κινήματα της δεκαετίας του 1970, ο αναγνώστης θ’ ανακαλύψει μια περιπετειώδη ζωή μισού αιώνα.
Το Γυρίζοντας το βλέμμα πίσω είναι ένα συναρπαστικό αφήγημα και, ταυτόχρονα, μια εμβριθής πολιτικοκοινωνική μελέτη. Στα χέρια ενός αριστοτέχνη μυθιστοριογράφου όπως ο Vasquez, η απλή εξιστόρηση αληθινών γεγονότων μετατρέπεται στο σκοτεινό πορτρέτο μιας οικογένειας στη δίνη της Ιστορίας.
Ιστορία
Ο Νικολό Μακιαβέλλι δεν είναι μόνο ο συγγραφέας του Ηγεμόνα· τα πολιτικά του έργα περιλαμβάνουν τις Διατριβές πάνω στην πρώτη δεκάδα του Τίτου Λίβιου, την Τέχνη του Πολέμου και τις Φλωρεντινές Ιστορίες. Σ’ αυτά αποκαλύπτονται πτυχές της σκέψης του που δεν απαντώνται στον Ηγεμόνα, ενώ συγχρόνως δείχνουν την εξέλιξή της. Οι Φλωρεντινές Ιστορίες είναι το τελευταίο μείζον έργο του και γράφτηκε κατά παραγγελία του Ιουλίου των Μεδίκων που εξελέγη πάπας με το όνομα Κλήμης Ζ’· αποτελείται από οκτώ βιβλία, από τα οποία το πρώτο είναι αφιερωμένο σε μια γενική ιστορία της Ιταλίας από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως το τέλος του 15ου αιώνα, ενώ τα υπόλοιπα αφορούν την ιστορία της πόλης της Φλωρεντίας, με τις περίπλοκες και αποκαλυπτικές εσωτερικές συγκρούσεις της, από το 1250 ως το 1494.
Για τη συγγραφή του έργου, ο Μακιαβέλλι ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό την ουμανιστική παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο στοχαστικός συγγραφέας γράφει ιστορία για να διδάξει, για να παρουσιάσει παραδείγματα άξια μίμησης, προκειμένου δε να πείσει το ακροατήριό του χρησιμοποιεί την ευγλωττία. Βεβαίως δεν αγνοεί την υποχρέωση της αλήθειας· με τη λέξη αυτή όμως δεν εννοεί τα γεγονότα, τα οποία καταγράφουν τα χρονικά, αλλά τη «συνολική αλήθεια», δηλαδή τα αίτια, τα κίνητρα, τους χαρακτήρες, το φόντο, τη στρατηγική. Αυτή η αντίληψη της αλήθειας ξεχώριζε την ιστορία από το χρονικό. O Μακιαβέλλι γράφει λοιπόν την ιστορία της πόλης του για να προσφέρει στον ηγεμόνα της, τον πρώτο αναγνώστη του, παραδείγματα ανθρώπων που μπόρεσαν να αρθούν πάνω από τις επιδιώξεις και τις αντιλήψεις της ομάδας τους, αφιερώθηκαν στο «κοινό καλό» κι αναμόρφωσαν το πολίτευμα.
Ξένη λογοτεχνία
“Είναι ένα ταξίδι. Στην αρχή αυτού του ταξιδιού, λέει ένα ζεν ποίημα, το βουνό πέρα μακριά μοιάζει με βουνό. Όσο κρατά το ταξίδι, το βουνό δεν σταματά ν’ αλλάζει όψη. Δεν το αναγνωρίζεις πια, μια ολόκληρη φαντασμαγορία αντικαθιστά το βουνό, ούτε που ξέρεις πλέον προς τα πού κατευθύνεσαι. Στο τέλος του ταξιδιού, να το πάλι το βουνό, αλλά δεν έχει καμιά σχέση με ό,τι διέκρινες από μακριά καιρό πριν, όταν ξεκίνησες. Τώρα είναι στ’ αλήθεια το βουνό. Το βλέπεις επιτέλους. Έχεις φτάσει. Να σε.”
Η παρακολούθηση ενός σεμιναρίου εντατικού διαλογισμού διακόπτεται βίαια για τον συγγραφέα λόγω της τρομοκρατικής επίθεσης στα γραφεία του περιοδικού Charlie Hebdo στο Παρίσι, η οποία στοιχίζει τη ζωή στον φίλο του Μπερνάρ Μαρίς. Καταβαραθρωμένος στη συνέχεια από μια μείζονα κρίση, ο συγγραφέας αναγκάζεται να νοσηλευτεί σε ψυχιατρικό νοσοκομείο και να έρθει αντιμέτωπος με τους χειρότερους εφιάλτες του. Επόμενοι σταθμοί: ένα ρεπορτάζ στη Βαγδάτη, οικογενειακές διακοπές στην Πάτμο, ένα εργαστήρι δημιουργικής γραφής για νεαρούς πρόσφυγες στη Λέρο. Στο φόντο όλων αυτών: η εύθραυστη ισορροπία των δυνάμεων που συγκροτούν τη ζωή και απειλούν να διαμελίσουν τον εαυτό, των δυνάμεων που νοηματοδοτούν το πέρασμά μας από τον κόσμο.
Ξένη λογοτεχνία
Τα “Κόκκινα φύλλα” (1930) αναγνωρίζονται ομόθυμα ως ένα από τα κορυφαία έργα μικρής φόρμας του Ουίλλιαμ Φώκνερ. Το διήγημα αφηγείται μια αγωνιώδη ιστορία καταδίωξης. Όταν ο αρχηγός μιας φυλής αυτοχθόνων της Γιοκναπατάουφα πεθαίνει, το έθιμο επιτάσσει να ταφεί μαζί με το άλογο, το σκυλί και τον μαύρο σκλάβο του. Ωστόσο ο σκλάβος αποδρά.
Ο Φώκνερ περιγράφει ρεαλιστικά αλλά και με επικό τόνο το ανθρωποκυνηγητό που εξαπολύεται, προσδίδοντάς του τελετουργικό χαρακτήρα, και μετατρέπει τη θυσία του φυγά σε αλληγορία για την κοινή ανθρώπινη μοίρα. Παράλληλα, θίγει εδώ για πρώτη φορά, με δηκτικό τρόπο, το ζήτημα της δουλοκτησίας στον αμερικανικό Νότο και την ηθική παρακμή των ιθαγενών, που, μιμούμενοι τους λευκούς, έχουν στην κατοχή τους μαύρους σκλάβους.
Χαρακτηριστικό δείγμα της μοντερνιστικής γραφής του Φώκνερ κατά τη δεκαετία του ’30, τα “Κόκκινα φύλλα” είναι, παρά τη βία που τα διαποτίζει, ένα κείμενο ποιητικό και πυκνό σε συμβολισμούς, που αποτυπώνει τον τρόμο του ανθρώπου ενώπιον του θανάτου και την άσβεστη δίψα του για ζωή
Ξένη λογοτεχνία
Ξένη λογοτεχνία
Ένας σταχτής σκύλος με μια λευκή τούφα στο κούτελο όρμησε στα κακοτράχαλα στενοσόκακα της αγοράς την πρώτη Κυριακή του Δεκεμβρίου. Στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, στην Καρνταχένα ντε Ίντιας, ένα λυσσασμένο σκυλί δαγκώνει στον αστράγαλο ένα λευκό κορίτσι, τη Σιέρβα Μαρία. Πρόκειται για την κόρη του μαρκησίου του Κασαλντουέρο, που έχει μεγαλώσει στα παραπήγματα των σκλάβων του αρχοντικού, μιλάει τις γλώσσες τους και συμπεριφέρεται όπως εκείνοι.
Το κορίτσι πέφτει στα νύχια της Ιεράς Εξέτασης. Ο νεαρός ιερωμένος ερευνητής Καγετάνο Ντελάουρα αναλαμβάνει να διαπιστώσει αν η κοπέλα διακατέχεται πράγματι από δαιμόνια, και αναπόφευκτα καταλαμβάνεται ο ίδιος από το δαιμόνιο του έρωτα για κείνη.
Το δουλεμπόριο, τα φέουδα, η εκκλησιαστική παντοδυναμία, η ελευθεριότητα και ο διονυσιασμός του έρωτα, οι κυνηγημένοι Εβραίοι διανοούμενοι, η ιατρική της εποχής, οι δεισιδαιμονίες και οι εξορκισμοί πρωταγωνιστούν σ’ αυτό το χρονικό της συνάντησης δυο ανθρώπων που αγαπήθηκαν βαθιά.
Ελληνική λογοτεχνία
Αφηγείται µια σχεδόν εκατόχρονη γυναίκα από την Ήπειρο. Δεν της φτάνει –κατά τα λόγια της– ο ουρανός για χαρτί, θέλει ουρανούς κι απ’ άλλους τόπους. Πολλές φορές έχεις την αίσθηση πως τη γλώσσα της την κινεί ουράνιος υποβολέας. Τραγουδιστή πηγή πλαγιάς που άνθισε κάποια µακρινή άνοιξη και µαράθηκε στις µέρες µας. Το παρόν βιβλίο είναι ο απόηχος αυτής της γλώσσας. Αφολοή, όπως συχνά πυκνά λέει η αφηγήτρια.
Ξένη λογοτεχνία
Το “Σικελικό ειδύλλιο” δεν είναι ειδύλλιο. Είναι το χρονικό της συνάντησης δύο ανθρώπων σε µια µικρή πόλη της Σικελίας, στα µέσα της δεκαετίας του 1950. Με την πρώτη µατιά, ο αστυνόµος Λούκα Ντε Ματέις και η νεαρή Κοντσέττα Βιτάλε δεν έχουν τίποτα κοινό εκτός από τη σικελική τους καταγωγή: αλλά, καθώς αφηγούνται τα γεγονότα της ζωής τους, φανερώνουν όλο και περισσότερες οµοιότητες· είναι και οι δυο τους, ο καθένας µε τον τρόπο του, ξένοι στον γενέθλιο τόπο· µοιάζουν µε τα αντίθετα είδωλα του ίδιου καθρέφτη.
Για τον Ντε Ματέις, ο τίτλος αυτού του βιβλίου ίσως να ήταν Σικελικό γοτθικό — ιστορία τρόµου δυτικά των Συρακουσών· στην Κοντσεττίνα ίσως να ταίριαζε περισσότερο ο τίτλος Κουκλοθέατρο σε τοπίο του Νότου· της άρεσαν οι µαριονέτες· άλλοτε έµοιαζε µικρότερη από την ηλικία της, άλλοτε πολύ µεγαλύτερη. Το Σικελικό ειδύλλιο τοποθετείται στο επαρχιακό περιβάλλον του νησιού εκείνη την όχι και τόσο µακρινή εποχή: µαφιόζικες δολοφονίες, εγκλήµατα τιµής, βιασµοί και επανορθωτικοί γάµοι.
Ο Ντε Ματέις και η Κοντσέττα Βιτάλε δεν βρίσκουν τη θέση τους σ’ αυτόν τον κόσµο. Αν και η προτροπή για τον εαυτό τους είναι Ζήσε!, όλα πάνε στραβά, σχεδόν όλα: ο Ντε Ματέις βρίσκει τον σικελικό τρόπο θανάτου και η Κοντσέττα αρνείται να συµµορφωθεί µε τον σικελικό τρόπο ζωής.
Η πλούσια και ανεξάντλητη διατροφική παράδοση των Ρωμιών της Πόλης, όπως και οι αντίστοιχες παραδόσεις και μνήμες των Μικρασιατών, ολοκλήρωσαν τον κύκλο των επισιτιστικών παραδόσεων μιας τεράστιας σε έκταση γεωγραφικής περιοχής, όπου έζησε και πρόκοψε ο Ελληνισμός αδιάλειπτα επί χιλιετίες. Μετά την καταστροφή του 1922 και τη συνθήκη της Λωζάνης (1924), οι Μικρασιάτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις προγονικές τους εστίες.
Παρά τις κακουχίες, την απόρριψη και την υποτίμηση που βίωσαν τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς, μετέφεραν στην Ελλάδα μια πλούσια πολιτισμική παράδοση, εμπειρίες, γνώσεις και πρακτικές πρωτόγνωρες για την τότε νεοελληνική πραγματικότητα, αναζωογονώντας την με νέα έθιμα, συνταγές και συμπεριφορές γύρω από την “ιεροτελεστία του τραπεζιού”. Αναμφισβήτητα, η Πολίτικη κουζίνα με τις τοπικές κουζίνες της Θράκης, της Ιωνίας, της Καππαδοκίας και του Πόντου, εμπλούτισε, μετά το 1922-1924, τον κορμό της λιτής νεοελληνικής κουζίνας με νέες πρωτόγνωρες γεύσεις.
Φιλοσοφία
Μπορεί να νοµίζουµε ότι έχουµε ξεµπερδέψει µε το παρελθόν, αλλά το παρελθόν δεν έχει ξεµπερδέψει µε εµάς. Η αρχαία τραγωδία µάς επιτρέπει να έρθουµε πρόσωπο µε πρόσωπο µε ό,τι δε γνωρίζουµε για τον εαυτό µας.
Στο βιβλίο αυτό ο Simon Critchley εξετάζει ό,τι νοµίζαµε πως γνωρίζαµε για τους ποιητές, δραµατουργούς και φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας και µας τους παρουσιάζει υπό ένα φως καινούριο, απροσδόκητο και πρωτότυπο. Με τρόπο προκλητικό και επίκαιρο περιγράφει πώς η τραγωδία εξακολουθεί να εκφράζει τις συγκρούσεις και αντιφάσεις του κόσµου στον οποίο ζούµε σήµερα.
Η τραγωδία παρουσιάζει έναν κόσµο όπου η ιδιωτική και η δηµόσια ζωή συγκρούονται και καταρρέουν. Έναν κόσµο οργής, θλίψης και πολέµου. Έναν κόσµο όπου η ηθική είναι αµφίσηµη και οι δυνατοί ταπεινώνουν και καταστρέφουν τους αδύναµους. Έναν κόσµο όπου το δίκαιο µοιάζει πάντοτε να βρίσκεται και στις δυο πλευρές και όπου ωραιοποιηµένες λέξεις λειτουργούν ως προκάλυµµα για κρυφές επιχειρήσεις βίας. Έναν κόσµο µάλλον σαν τον δικό µας.
Πρέπει να προσπαθήσουµε να κάνουµε τους αρχαίους να ζήσουν ξανά στην εποχή µας. Στον καθρέφτη τους, βλέπουµε όλη την απόγνωση και πλάνη της ζωής µας, αλλά και την τροµακτική οµορφιά και ένταση της ύπαρξης. Αν θέλουµε να καταλάβουµε καλύτερα τον εαυτό µας, τότε πρέπει να επιστρέψουµε στο θέατρο και στην αρχαία τραγωδία, που µε το δριµύ και αυστηρό της βλέµµα µάς επιτρέπει να δούµε φευγαλέα τι σηµαίνει να είµαστε ζωντανοί.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο από έναν αρχιτέκτονα που γεννήθηκε στην Αθήνα και ζει στην Αθήνα. Χωρίς δεσμεύσεις και πολιτικά ορθές αναστολές, λέει αλήθειες που συχνά μένουν κάτω από το χαλί.
Γιατί γράφτηκε αυτό το βιβλίο όταν διαχρονικά έχουν γραφτεί τόσα πολλά για την Αθήνα; Είναι ανεξάντλητο το κεφάλαιο «Αθήνα»; Ναι, είναι ανεξάντλητο. Και πάντα θα είναι. Μέσα από τις σελίδες του ο αναγνώστης θα βρει σκέψεις για το παρόν, αλλά και για το άμεσο και το απώτερο μέλλον της Αθήνας. Διαβάζοντάς τις, και παρά τις όποιες αρνητικές πτυχές της καθημερινότητας, είναι πιθανό να ενισχυθεί η πεποίθηση των περισσοτέρων από εμάς ότι είμαστε τυχεροί που ζούμε σε αυτή τη μοναδική πόλη. Και ότι αυτή πάντα θα μας χαμογελάει μέσα από εικόνες και οπτικές γωνίες που μιλάνε στον καθένα μας διαφορετικά.
Χωρισμένο σε ενότητες και σε φαινομενικά ανεξάρτητα μεταξύ τους επιμέρους θέματα, όλα τα κείμενα μαζί συνθέτουν, αθροιστικά, μια συνολική εικόνα και μια συνολική θεώρηση. Στόχος της εικονογράφησης είναι να συμπληρωθούν τα κείμενα με ματιές στον περίγυρό μας, ματιές σε γνωστά και σε λιγότερο γνωστά σημεία της πόλης. Γραμμένο για όλους τους Αθηναίους που νοιάζονται για την πόλη τους, το βιβλίο περιλαμβάνει και απόψεις για έργα που έχουν γίνει ή που προγραμματίζονται, καθώς και για την πολεοδομική, λειτουργική και κοινωνική πραγματικότητα της Αθήνας. Αν η ανάγνωση όλων αυτών των επιμέρους παρατηρήσεων αποτελέσει έναυσμα για δράσεις προς όφελος αυτής της πόλης, ο σκοπός του βιβλίου θα έχει επιτευχθεί.
Βασίλης Σγούτας
Ελληνική λογοτεχνία
1890, Κρήτη. O νεαρός Ισμαήλ, γιος Τούρκου μεγαλοκτηματία, μεγαλώνει υπό τη σκέπη του προστατευτικού, φιλελεύθερου για τα δεδομένα της εποχής πατέρα του. Στο νησί μορφώνεται και αποκτά ευρεία καλλιέργεια χάρη σε έναν κοσμογυρισμένο Ιρλανδό δάσκαλο που βρίσκεται εκεί τυχαία.
Όμως, λίγο μετά την ενηλικίωσή του, ο Ισμαήλ αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του, ταξιδεύοντας με πλαστά έγγραφα πρώτα στην Ελλάδα και τελικά στις ΗΠΑ, ως Ηρακλής Συναξάκης. Τον πρώτο καιρό στις ΗΠΑ εργάζεται στον οίκο ανοχής ενός Έλληνα μετανάστη στη Νέα Υόρκη, συνδέεται με μια νεαρή Ιταλίδα βιολίστρια και τελικά πιάνει δουλειά στην εφημερίδα της ομογένειας Ατλαντίς.
Η εφημερίδα τον στέλνει σε διάφορες πολιτείες και ο Ισμαήλ, που πλέον τον αποκαλούν Ερκ, αποκτά πλήρη εικόνα για τις συνθήκες υπό τις οποίες ζουν και εργάζονται μετανάστες από την Ελλάδα και άλλες χώρες, γεγονός που καλλιεργεί την ταξική συνείδησή του. Αναγκάζεται όμως να εγκαταλείψει τη Νέα Υόρκη και καταλήγει στο Ντένβερ του Κολοράντο. Εκεί συναντά τον γνωστό συνδικαλιστή Λούις Τίκας και γίνεται άτυπο μέλος του συνδικάτου των ανθρακωρύχων. Το τελευταίο ετοιμάζει μεγάλη απεργία στα ορυχεία της περιοχής, η οποία ξεκινάει το 1913 και τον Απρίλιο του 1914 καταλήγει στη «σφαγή του Λάντλοου», όπως έμεινε στην Ιστορία…