Προβολή όλων των 5 αποτελεσμάτων

Δοκίμια 2025

Πατρίκ Μπουσερόν

Τι είναι ένα γεγονός, ένα συμβάν; Το ερώτημα δεν έχει μόνο θεωρητική αξία, καθώς επηρεάζει την ίδια την πορεία της ύπαρξής μας. Υπάρχουν στιγμές που νιώθουμε μέσα μας τη ρωγμή του χρόνου, αυτό που χωρίζει καθαρά το πριν από το μετά. Καμιά φορά, όμως, τα πράγματα είναι πιο αβέβαια. Το παρελθόν μοιάζει να κρατάει πολύ, και πρέπει να περιμένουμε από τη μνήμη να διαμορφώσει εκ των υστέρων το νόημα των όσων συνέβησαν. Εμπνευσμένο από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά ντοκιμαντέρ που μεταδόθηκε από το κανάλι Arte, το βιβλίο διερευνά το ζήτημα αυτό με αφετηρία τριάντα ιστορικές στιγμές που διατρέχουν όλες τις εποχές και όλο τον κόσμο. Κάθε συμβάν, είτε διάσημο είτε πιο απρόσμενο, εμφανίζεται πάντα σαν πύλη εισόδου σε μια ιστορία που θέλει να είναι δεκτική στη φαντασία, στη μνήμη και στο συναίσθημα.

Αυτές οι τριάντα ιστορικές στιγμές είναι: Το έτος 1000, η Σταύρωση του Ιησού το έτος 33, η Εγίρα το 622 (έτος 1 του Ισλάμ), η κατά τη μυθολογική παράδοση ίδρυση της Ρώμης το -753, ο Όρκος του Σφαιριστηρίου κατά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, η απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα το 1990, το προσκύνημα του μάνσα Μούσα στη Μέκκα το 1324, η χάραξη των βραχογραφιών στο σπήλαιο του Λασκώ το -16000, η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα το 1945, η καταστροφή της Πομπηίας το έτος 79, η Μαύρη Πανώλη του 1347, η πτώση του Άνγκορ το 1431(;), η ενθρόνιση του φαραώ Ακενατόν το -1348(;), η σφαγή των Αλγερινών στο Παρίσι το 1961, η μάχη της Αλεσίας το έτος -52, η δολοφονία του Ερρίκου Δ΄ το 1610, ο θάνατος του Λουδοβίκου Θ΄ το 1270 και η τελευταία(;) σταυροφορία, ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου το -323, η μάχη του Ταλάς το 751, η μάχη του Πανιπάτ το 1526, η μάχη του Μποροντίνο/Μόσκοβα κατά την εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812, η κατάκτηση του Νότιου Πόλου το 1911, το ταξίδι του Χριστόφορου Κολόμβου το 1492, η «Δωρεά του Κωνσταντίνου» το 315, η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, οι επαναστάσεις του 1848, η λεηλασία των Παλαιών Θερινών Ανακτόρων του Πεκίνου το 1860, η δίκη του Σωκράτη το έτος -399, η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ το 1776, το πραξικόπημα στη Χιλή το 1973.

22.00

Μαρσέλ Προυστ

H μητέρα, η γιαγιά, η Φρανσουάζ, η παιδική ηλικία, το μητρικό φιλί, οι διαλείψεις της καρδιάς, η ακούσια μνήμη, η «μικρή φράση», ο Σουάν, η Οντέτ, η Ζιλμπέρτ, η νεανική ηλικία, ο βαρώνος ντε Σαρλύς, η δούκισσα ντε Γκερμάντ, ο Σαιν-Λου, η κυρία ντε Βιλλπαριζί, οι Βερντυρέν, ο Μορέλ, το Κομπραί, το Μπαλμπέκ, η Βενετία, η Αλμπερτίν, τα λευκάγκαθα, η ομοφυλοφιλία, η ζήλια, ο χρόνος, η Μπερμά, ο Βεντέιγ, ο Ελστίρ, ο Μπεργκότ, η υπόθεση Ντρέυφους, το Παρίσι στον πόλεμο, η ωριμότητα… Πρόσωπα και πράγματα παρουσιάζονται, πορεύονται σαν μια συνεκτική μάζα μέσα στην προέλαση του χρόνου, μέχρι τη στιγμή που ο αφηγητής, έχοντας φτάσει στην ωριμότητα, συλλαμβάνει την ιδέα για ένα μυθιστόρημα που θα διηγείται όσα του ανοίγει η ακούσια μνήμη μπροστά του (και μπροστά μας), κλείνοντας έτσι ένα μυθιστόρημα και επιστρέφοντας στην αρχή του.

“Για χρόνια πλάγιαζα νωρίς” -αυτή η εμβληματική πλέον φράση εισάγει σε ένα έργο που ίσως αποτελεί τη μεγαλύτερη κατάκτηση του 20ού αιώνα, σχεδόν το ίδιο δυνατή με το αυγουστίνειο “Πάρε και διάβασε, Tolle et lege”. Γιατί η “Αναζήτηση” δεν είναι ένα μυθιστόρημα σαν τα άλλα. Είναι κάτι σαν το μυθιστόρημα των μυθιστορημάτων. Και επιπλέον είναι ένα μυθιστόρημα με πάρα πολλές εισόδους. Μια τέτοια είσοδος μπορεί να γίνει και τούτη η συλλογή θεμάτων, προσώπων και σκηνών που κρατάτε στα χέρια σας.

22.00

Αντέλ Σουτρ

Ποιοι είναι οι Τσιγγάνοι; Ποια κοινά στοιχεία συνδέουν τις τσιγγάνικες οικογένειες της Ωβέρνης στη Γαλλία, τους Ρομ της Ρουμανίας και της Φινλανδίας, τους Γερμανούς Σίντι, τους Χιτάνος της Ισπανίας, τους Τσίνγκαρι της Ιταλίας, τους Άγγλους Τζίπσις, τους Έλληνες Ρομά, τους Ρομ της Αυστραλίας, των ΗΠΑ και της Αργεντινής, τους Τσινγκάνε της Τουρκίας; Όλη αυτή την ποικιλομορφία τη συνοδεύει μια πληθώρα αναπαραστάσεων και πρακτικών, που ταλαντεύεται ανάμεσα στη συνεχή κινητικότητα και τη μόνιμη εγκατάσταση.

Τούτη η γεωπολιτική των τσιγγάνικων κόσμων προτείνει κλειδιά ανάγνωσης για να σκεφτούμε το πώς είναι να ζεις σε ποικιλόμορφους κόσμους, που ενώ στον εξωτερικό παρατηρητή δείχνουν συχνά ομοιογενείς, στην πραγματικότητα δεν είναι. Ενώ οι Τσιγγάνοι παρουσιάζονται συνήθως σαν ένας λαός «χωρίς ιστορία», μ’ έναν τρόπο ζωής αμετάλλακτο, η Adèle Sutre, με την παγκόσμια οπτική της, αναδεικνύει στο βιβλίο της τις μετακινήσεις και τις δικτυώσεις τους, πέρα από εθνικά και γεωγραφικά σύνορα, μέσα από μια ιστορική προσέγγιση που μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα και τα σύγχρονα διακυβεύματα. Για να κατανοήσουμε τους τσιγγάνικους κόσμους, κι όχι τον τσιγγάνικο κόσμο, πρέπει να διαρρήξουμε εδραιωμένα στερεότυπα, και να ανακαλύψουμε την τεχνογνωσία της κυκλοφορίας και της πρόσδεσης που συσσώρευσαν μέσα από την εμπειρία τους οι τσιγγάνικες οικογένειες.

15.00

Ολιβιέ Μπεζανσενό- Μικαέλ Λεβί

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε αυτοκτονεί στο Μέγαρο της Λα Μονέδα, κατά τη διάρκεια εφόδου των πραξικοπηματιών. Ο Olivier Besancenot και ο Michael Lowy εξιστορούν, με τη μορφή αφηγήματος, το αιματηρό αυτό πραξικόπημα, αλλά και την προετοιμασία του και όσα έγιναν τις επόμενες μέρες, ξαναδίνοντας έτσι ζωή στους άνδρες και τις γυναίκες της χιλιανής Αριστεράς που αντιστάθηκαν, πολεμώντας με τα όπλα στα χέρια. Αναδεικνύουν επίσης τον καταλυτικό ρόλο των ΗΠΑ που, μέσω του προέδρου Νίξον, υποστήριξαν ενεργά τον διαβόητο στρατηγό Πινοτσέτ. Αυτό το «μυθοπλαστικό ντοκιμαντέρ» (docu-fiction), που δεν είναι ούτε βιβλίο ιστορίας, ούτε θεωρητικό κείμενο, ξαναφέρνει στο προσκήνιο τη βία του αυταρχικού και αντικομμουνιστικού κύματος που σάρωσε τη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του ’70, την ώρα που η χιλιανή επανάσταση ενσάρκωνε την ελπίδα της Αριστεράς σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό αφήγημα, για την πραγματοποίηση του οποίου συνεργάστηκαν δύο σημαίνουσες προσωπικότητες της σύγχρονης Αριστεράς.

Η δουλειά αυτή, αποτέλεσμα στιβαρής έρευνας, αποκρυπτογραφεί με κάθε λεπτομέρεια του αφανισμό ενός αυθεντικού βιώματος δημοκρατίας στου βωμό του καπιταλισμού.

16.96

Γιουβάλ Νώε Χαράρι

Από τον συγγραφέα του Sapiens, η ιστορία των δικτύων πληροφοριών που έχουν φτιάξει -και γκρεμίσει- τον κόσμο μας.

Τα τελευταία 100.000 χρόνια, οι σάπιενς έχουν αποκτήσει τεράστια δύναμη. Αλλά παρά τις ανακαλύψεις, τις εφευρέσεις και τις κατακτήσεις μας έχουμε περιέλθει πλέον σε υπαρξιακή κρίση. Ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος της οικολογικής καταστροφής. Οι πολιτικές εντάσεις αυξάνονται. Η παραπληροφόρηση οργιάζει. Και βαίνουμε ολοταχώς στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης -ενός αλλότριου δικτύου πληροφοριών που απειλεί να μας εξολοθρεύσει. Γιατί, παρά τα όσα έχουμε καταφέρει, είμαστε τόσο αυτοκαταστροφικοί;

Το Nexus κοιτάζει μέσα από το φακό της ανθρώπινης ιστορίας για να καταλάβει πώς η ροή των πληροφοριών μας έφερε ως εδώ. Οδηγώντας μας από την Εποχή του Λίθου και τη διαμόρφωση του κανόνα της Βίβλου μέχρι την εφεύρεση της τυπογραφίας, την ανάδυση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και την πρόσφατη επανεμφάνιση του λαϊκισμού, ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι μάς καλεί να σκεφτούμε τη σύνθετη σχέση ανάμεσα στην πληροφορία και την αλήθεια, τη γραφειοκρατία και τη μυθολογία, τη σοφία και τη δύναμη. Εξετάζει πώς συστήματα όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Καθολική Εκκλησία και η Σοβιετική Ένωση χρησιμοποίησαν τις πληροφορίες για να πετύχουν τους στόχους τους, καλούς ή κακούς. Και μιλάει για τις επείγουσες επιλογές που έχουμε μπροστά μας καθώς η μη ανθρώπινη νοημοσύνη απειλεί την ίδια μας την ύπαρξη. Οι πληροφορίες δεν είναι η πρώτη ύλη της αλήθειας ούτε απλώς ένα όπλο. Το Nexus διερευνά τον ελπιδοφόρο ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα, ανακαλύπτοντας ξανά στην πορεία την κοινή μας ανθρώπινη ιδιότητα. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Οι ιστορίες μας ένωσαν.

Τα βιβλία διέδωσαν τις ιδέες και τις μυθολογίες μας.

Το διαδίκτυο μάς υποσχέθηκε απεριόριστη γνώση.

Ο αλγόριθμος έμαθε τα μυστικά μας -κι έπειτα μας έστρεψε τον έναν ενάντια στον άλλο.

Τι θα κάνει η Τεχνητή Νοημοσύνη;

Το Nexus περιγράφει τη συναρπαστική ιστορία που μας έφερε ως εδώ και τις επιλογές που πρέπει επειγόντως να κάνουμε αν θέλουμε να ζήσουμε – καλά ή και καλύτερα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

29.68