Φιλτράρισμα

Βλέπετε 1–15 από 44 αποτελέσματα

Φιλοσοφία

Φιλοσοφία

Φρόυντ και Νίτσε

Πολ-Λοράν Ασούν

«Ο Νίτσε, στον οποίο ελπίζω να βρω λόγια για πολλά που μένουν βουβά μέσα μου», λέει ο Φρόυντ προσεγγίζοντας αναγνωστικά τον Νίτσε. «Φρόυντ και Νίτσε»: αυτή η σύζευξη έγινε αντιληπτή ήδη από τις απαρχές της ψυχανάλυσης, από τη στιγμή που μάθαμε για τις εκπληκτικές αντηχήσεις του ενός έργου στο άλλο. Πρέπει ακόμη να περάσουμε από την αναλογία στην αντιπαραβολή, μεταφέροντάς τη στο γενικό πλαίσιο της σχέσης του ιδρυτή της ψυχανάλυσης με τη φιλοσοφία και τους φιλοσόφους και εξάγοντας από αυτήν το ιστορικό πλαίσιο της συνάντησής τους. Η σχέση με τον Νίτσε αφορά μέχρι και την ταυτότητα του φροϋδικού προτάγματος, που αναζητά τον ορισμό του βάσει της συνάφειας και της οριοθέτησης ως προς αυτό το προνομιακό φιλοσοφικό πρόταγμα. Αυτό που επιχειρούμε να αποκαταστήσουμε εδώ είναι η ζωντανή συνάντηση του Φρόυντ και του Νίτσε -μέσω των έργων τους, μέσω της συστηματικής αντιπαραβολής των κοινών θεματικών-, ώστε να εντοπίσουμε το διαφορετικό και όσα διακυβεύονται με αυτό: ένστικτο και ενόρμηση, νιτσεϊκή ψυχολογία και φροϋδική ψυχανάλυση, αγάπη και σεξουαλικότητα, ασυνείδητο και συνείδηση, όνειρο και συμβολισμός, νεύρωση και ηθικότητα, κουλτούρα και πολιτισμός, η θεραπεία: η μεταστοιχείωση των αξιών και ο νόμος, η θέληση για δύναμη και η ενόρμηση θανάτου.

 

Προσθήκη
€26.00

Φιλοσοφία

Μπένγιαμιν και ιστορία

Βανέσα Ρ.Σβαρτς

Για τον Μπένγιαμιν, η νεωτερική ιστορικότητα δεν είναι παρά μια παράδοξη ξενότητα, μια ομοιογενής ιστορία βασισμένη πάνω σε μιαν οργανική θεωρία, η οποία ως κεντρικό αναφορικό της άξονα έχει όχι την ίδια την ιστορία, αλλά την εκδίωξη από το ιστορικό πεδίο οποιουδήποτε ίχνους ρήξης, ασυνέχειας και εξεγερτικότητας των υποκειμένων της ιστορίας. Με άλλα λόγια, η επιδίωξη της επαναστατικής ανατροπής, η οποία είναι κατ’ ουσίαν το θεμέλιο της ιστορίας, εκεί ακριβώς που ο ιστορικός χωροχρόνος αναπτύσσεται και διαμορφώνει το ιστορικό υποκείμενο ως δρων υποκείμενο και αυτοποιητικό παράγοντα του πεπρωμένου του.

Προσθήκη
€11.13

Φιλοσοφία

Φιλοσοφικά θραύσματα

Φρήντριχ Σλέγκελ

Ο στοχαστής χρειάζεται ακριβώς το ίδιο φως με εκείνο του ζωγράφου. Πρέπει να είναι λαμπερό, να μην πέφτει κατά πρόσωπο, να μην ανακλάται τυφλώνοντας και, όποτε είναι δυνατόν, να φέγγει από τα πάνω προς τα κάτω.
*
Ένα θραύσμα, όπως και ένα έργο μικροτεχνίας, πρέπει να είναι εντελώς απομονωμένο από τον περιβάλλοντα κόσμο και να ολοκληρώνεται στον εαυτό του, όπως ένας σκαντζόχοιρος.

Το φιλοσοφικό θραύσμα (Fragment) αποτελεί μείζονα συμβολή των πρώιμων ρομαντικών του γερμανικού χώρου, προπαντός του Φρήντριχ Σλέγκελ και του Νοβάλις, στην τυπολογία της φιλοσοφικής γραμματείας. Πρόκειται συνήθως για μικρότερες ή μεγαλύτερες παραγράφους με παρατηρήσεις για την τέχνη, τη φύση, την ποίηση, το μυθιστόρημα, το πνεύμα, την ιδιοφυΐα, τη φιλοσοφία, την ιστορική και την αισθητική κριτική, την ηθική, τη λογική, τη φιλολογία, την επικοινωνία. Χαρακτηρίζονται από πυκνή, αν και ελλειπτική, διατύπωση, απορρίπτουν την πεπατημένη, ανακαλύπτουν διασυνδέσεις φαινομενικά άσχετων τομέων του βίου και της τέχνης, απογειώνουν ή προσγειώνουν απότομα τις εκτιμήσεις τους για πρόσωπα και πράγματα, και χρησιμοποιούν συχνά μια λεπτή, ενίοτε μάλιστα όχι τόσο λεπτή, ειρωνεία. Για τον Σλέγκελ, το θραύσμα είναι τμήμα ενός όλου που υπάρχει κάπου, πίσω από τον ορίζοντα, και θα φανερωθεί, ίσως, στο τέλος ενός άπειρου δρόμου.

Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται οι τρεις συλλογές θραυσμάτων του Φρήντριχ Σλέγκελ, τα Θραύσματα κριτικής, τα Θραύσματα από το περιοδικό Αθήναιον και οι Ιδέες.

Προσθήκη
€17.00

Φιλοσοφία

Ιστορία του κουτσομπολιού [401 π.Χ.-1889]

Θεοδόσιος Ν. Πελεγρίνης

Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού, κουτσομπολεύοντας δημόσιες και ιδιωτικές στιγμές προσώπων από διάφορες ιστορικές περιόδους τα οποία ξεχώρισαν στα πεδία των μαχών, στην πολιτική, στη διαλεκτική, στη θρησκεία, στην επιστήμη, στην ποίηση, στη λογοτεχνία, στο θέατρο, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στη μουσική κ.ο.κ., δεν παραλείπει, παράλληλα προς την τέρψη που προσφέρουν οι συντομότατες διηγήσεις του, να διατυπώσει επίσης -κυρίως αυτό, μάλιστα- φιλοσοφικής τάξεως σχόλια, που αλλιώς δεν θα μπορούσε ίσως να απολαύσει κανείς. Τη μακρά αυτήν περιήγησή του ο συγγραφέας την ξεκινά κουτσομπολεύοντας την ανερμάτιστη φλυαρία του αλαζόνα Κύρου του Νεότερου, που έπεσε νεκρός στη μάχη στα Κούναξα το 401 π.Χ., και την ολοκληρώνει κουτσομπολεύοντας τη θηριώδη μνήμη του νεαρού Ιρενέο Φούνες, ο οποίος πέθανε το 1889.

 

Προσθήκη
€12.90

Φιλοσοφία

Ο εικοστός αιώνας

Αλέν Μπαντιού

Ο 20ός αιώνας έχει δικαστεί και καταδικαστεί: αιώνας του ολοκληρωτικού τρόμου, των ουτοπικών και εγκληματικών ιδεολογιών, αιώνας γεμάτος κενές αυταπάτες, γενοκτονίες, ψευτο-πρωτοπορίες, με την αφαίρεση να υποκαθιστά παντού τον δημοκρατικό ρεαλισμό.

Δεν επιθυμώ να πάρω το μέρος ενός κατηγορουμένου που μπορεί ο ίδιος να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Ούτε προτίθεμαι να διακηρύξω, όπως κάνει ο Φραντς, ο ήρωας του έργου του Σαρτρ “Οι έγκλειστοι της Αλτόνα”: «Σήκωσα τον αιώνα στους ώμους μου και είπα: Θα αναλάβω την ευθύνη! Θέλω μονάχα να εξετάσω με ποιον τρόπο αυτός ο καταραμένος αιώνας μίλησε για τον εαυτό του, μέσα από το δικό του γίγνεσθαι. Θέλω να ανοίξω τον φάκελο του 20ού αιώνα, έτσι όπως στοιχειοθετείται μέσα στον αιώνα και όχι όπως τον κρίνουμε εμείς οι χορτασμένοι ειδήμονες.

Για τον σκοπό μου, αξιοποιώ ποιήματα, φιλοσοφικά αποσπάσματα, πολιτικούς στοχασμούς, θεατρικά έργα… Ένα πλούσιο υλικό, που κάποιοι το θεωρούν παρωχημένο, με το οποίο ο αιώνας δηλώνει πώς σκέφτεται τη ζωή του, το δράμα του, τις δημιουργίες του, το πάθος του.

Και διαπιστώνω τότε πως, αντίθετα προς τις εκπεφρασμένες επικρίσεις, το πάθος του 20ού αιώνα δεν υπήρξε διόλου πάθος του φαντασιακού ή των ιδεολογιών. Ούτε καν μεσσιανικό πάθος. Το τρομερό πάθος του 20ού αιώνα, ενάντια στην προφητική αύρα του 19ου, ήταν το πάθος του πραγματικού. Το ζητούμενο ήταν να ενεργοποιηθεί το Αληθινό, εδώ και τώρα.

Προσθήκη
€21.20

Φιλοσοφία

Επιστολές ενός κατοίκου της Γενεύης στους σύγχρονους του

Ανρί ντε Σαιν-Σιμόν

Στα σαράντα τρία του χρόνια, είχε ήδη προλάβει να ζήσει δύο ζωές. Ξεκινούσε την τρίτη, με αυτά τα λόγια: «Δεν είμαι πια νέος· σ’ όλη μου τη ζωή παρατήρησα έντονα και στοχάστηκα· σκοπός δε των έργων μου ήταν η ευτυχία σας. Συνέλαβα ένα σχέδιο το οποίο μου φαίνεται πως μπορεί να σας είναι χρήσιμο· θα ήθελα να σας το παρουσιάσω».

Ο Ανρί Σαιν-Σιμόν γεννήθηκε στις 17 Οκτωβρίου του 1760. Ήταν γόνος επιφανούς οικογένειας ευγενών. Πήρε μέρος στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας και έζησε από κοντά τα γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης. Οι ουτοπικές του ιδέες αποτέλεσαν τη βάση ετερόκλητων ιδεολογικών ρευμάτων και επιστημονικών παραδειγμάτων. Πέθανε στις 19 Μαΐου του 1825.

Προσθήκη
€12.50

Σχετικό Περιεχόμενο

Φιλοσοφία

Η αρχαία ρητορική

Ρολάν Μπαρτ

Η παρούσα έκθεση αποτελεί μεταγραφή ενός σεμιναρίου που δόθηκε στην Ecole Pratique des Hautes Etudes κατά το ακαδημαϊκό έτος 1964-1965. Στην απαρχή -ή στον ορίζοντα- αυτού του σεμιναρίου υπήρχε, όπως πάντα, το μοντέρνο κείμενο, δηλαδή: το κείμενο που δεν υπάρχει ακόμα. Ένας τρόπος για να προσεγγίσουμε το νέο αυτό κείμενο είναι να αναζητήσουμε από πού ξεκινά και σε τι εναντιώνεται, και ως εκ τούτου να αντιπαραβάλουμε τη νέα σημειωτική της γραφής και την αρχαία πρακτική της λογοτεχνικής γλώσσας που για αιώνες ονομάστηκε ρητορική. Εξ ου και η ιδέα ενός σεμιναρίου πάνω στην αρχαία ρητορική: αρχαία δεν σημαίνει πως σήμερα υπάρχει μια νέα ρητορική· η αρχαία ρητορική αντιτίθεται κυριότερα σε αυτό το νέο που ίσως δεν έχει ακόμα συντελεστεί: ο κόσμος είναι απίστευτα έμπλεος αρχαίας ρητορικής.

 

Προσθήκη
€12.50

Σχετικό Περιεχόμενο

Φιλοσοφία

Περί κακού

Τέρι Ίγκλετον

Ένας ανατρεπτικός προβληματισμός σχετικά με τη φύση του κακού από έναν από τους πλέον καταξιωμένους και επιδραστικούς κριτικούς σήμερα.

Στην πνευματώδη και προσιτή αυτή μελέτη, ο εξέχων μαρξιστής στοχαστής Τέρι Ίγκλετον καταπιάνεται με μια απροσδόκητη υπεράσπιση της πραγματικότητας του κακού, αντλώντας την επιχειρηματολογία του από λογοτεχνικές, θεολογικές και ψυχαναλυτικές πηγές, για να προτείνει ότι το κακό δεν αποτελεί απλώς μεσαιωνικό δημιούργημα, αλλά ένα πραγματικό φαινόμενο, μια απτή δύναμη του σύγχρονου κόσμου μας.

Σε ένα βιβλίο στο οποίο συνυπάρχουν ο Άγιος Αυγουστίνος, ο αλκοολισμός, ο Θωμάς ο Ακινάτης, ο Τόμας Μαν, ο Σαίξπηρ και το Ολοκαύτωμα, ο Ίγκλετον διερευνά τη φρικτή κατάσταση των καταδικασμένων αυτών ψυχών που αρέσκονται στη δίχως λόγο καταστροφή. Στην πορεία αυτή, θέτει ένα σύνολο συναρπαστικών ερωτημάτων. Είναι άραγε το κακό ένα είδος τίποτα; Γιατί φαίνεται τόσο λαμπερό και σαγηνευτικό; Γιατί φαντάζει τόσο βαρετή η καλοσύνη; Είναι όντως δυνατό να απολαμβάνουν τα ανθρώπινα όντα την καταστροφή χωρίς κανέναν απολύτως λόγο;

Προσθήκη
€15.90

Φιλοσοφία

Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή

Χέρφριντ Μύνκλερ

Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε, τρεις στοχαστές που άφησαν το στίγμα τους στον 19ο και τον 20ό αιώνα. Σύγχρονοι που τίμησαν, απέρριψαν ή αγνόησαν ο ένας τον άλλον, σφράγισαν μια εποχή επιστημονικής πολυφωνίας και εκρηκτικής κοινωνικής δυναμικής. Οι ανταγωνισμοί και οι αντιπαραθέσεις τους βρίσκονται στον πυρήνα των εξελίξεων στη Γερμανία, και όχι μόνο, εκείνης της περιόδου. Ο Herfried Münkler παρακολουθεί αυτούς τους γίγαντες του πνεύματος τοποθετώντας τους στην τεράστια τοιχογραφία της εποχής τους.

Περιγράφει την εντυπωσιακή παραλληλία στη ζωή του Μαρξ και του Βάγκνερ: τη συμμετοχή τους στην επανάσταση του 1848, τη φυγή, τις διώξεις και την εξορία, τη δημιουργία ενός σημαντικού έργου που προσέλκυσε έναν αντίστοιχα σημαντικό αριθμό οπαδών, καθώς και την τύχη του έργου αυτού στα χέρια των διαχειριστών του. Ο Νίτσε, λίγο νεότερος, αποτελεί από μόνος του μια μοναδική φιλοσοφική οντότητα, με ισχυρότατο αποτύπωμα στις επόμενες γενιές.

Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε: και οι τρεις διέρρηξαν τις συμβάσεις του αστικού κόσμου και δημιούργησαν κάτι καινούριο, που κυοφόρησε με τη σειρά του μια νέα πραγματικότητα. Μέσα από τις ζωές τους, τις ομοιότητες, τις αντιθέσεις, τις διαφωνίες τους, ο Μίνκλερ απεικονίζει εξαιρετικά τον ελπιδοφόρο γερμανικό 19ο αιώνα, που κατέληξε στον αιώνα των άκρων και των πολιτικών καταστροφών. Απεικονίζει αυτόν τον «κόσμο σε αναταραχή», που γέννησε τον νεότερο κόσμο.

Προσθήκη
€27.75

Σχετικό Περιεχόμενο

Φιλοσοφία

Τα Εις Εαυτόν – Επίλεκτα

Μάρκος Αυρήλιος

Τα απομνημονεύματα του Μάρκου Αυρήλιου είναι ένα φιλοσοφικό επίτευγμα κι ένας στωικός ύμνος προς τη ζωή: μας υπενθυμίζουν πως δεν υπάρχει πιο εισακουσμένη προσευχή από την ευγνωμοσύνη και πιο σπουδαίος σκοπός από την κατανόηση και την καλοσύνη.

Δεκαεννιά αιώνες μετά τη συγγραφή του, το ημερολόγιο αυτό, που το έγραφε στην πρώτη γραμμή του μετώπου για να εμψυχώνει τον εαυτό του, παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ, κι εμείς αισθανόμαστε τυχεροί που μπορούμε να βουτήξουμε στην κολυμβήθρα των μύχιων ενός σπουδαίου ανθρώπου.

Ο Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος Αύγουστος (121-180 μ.Χ.), ο τελευταίος από τους «πέντε καλούς αυτοκράτορες» της Ρώμης, ανήλθε στον θρόνο σε ηλικία 40 ετών και παρότι η ηγεμονία του σημαδεύτηκε από συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις, χαρακτηρίστηκε συνολικά από σταθερότητα και ευημερία. Πέρα όμως από το κυβερνητικό και νομοθετικό του έργο, ο Μάρκος Αυρήλιος εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους στωικούς φιλοσόφους. Τα εις εαυτόν, που δεν προορίζονταν για δημοσίευση, γράφτηκαν σε μια περίοδο δέκα ετών και τυπώθηκαν για πρώτη φορά στη Ζυρίχη το 1558, από ένα αντίγραφο χειρογράφου που πλέον έχει χαθεί.

Προσθήκη
€13.32

Φιλοσοφία

Ρεμβασμοί του μοναχικού περιπατητή

Ζαν-Ζακ Ρουσσώ

«Ιδού εγώ λοιπόν, μόνος επάνω στη γη. Δεν έχω πια αδερφό, συνάνθρωπο, φίλο, συντροφιά καμιά πλην του εαυτού μου. Τον άνθρωπο τον πιο κοινωνικό, τον πλέον αγαπητικό, οι άνθρωποι τον εκδίωξαν με καταδίκη ομόφωνη. Αλλα εγώ, αποκομμένος απ’ αυτούς κι από τα πάντα, τι είμαι εγώ; Νά τι μου μένει να ερευνήσω».

Μπορώ να είμαι ευτυχισμένος μακριά απ’ τους άλλους ανθρώπους; Κι όταν βρίσκομαι ανάμεσά τους, μπορώ να μην είμαι ψεύτικος; Εδώ, στο τελευταίο του βιβλίο, ο Ρουσσώ, μόνος, κυνηγημένος, απόκληρος, αφήνει την ψυχή του να απλωθεί ελεύθερη κι ανεμπόδιστη, καθώς μάχεται να δικαιώσει ενώπιον του εαυτού του ολόκληρη την ύπαρξή του.

Προσθήκη
€18.00

Φιλοσοφία

Αλλάζοντας τον κόσμο με μια μπάλα

Βασίλης Κωστάκης

Μπορεί το ποδόσφαιρο να γίνει δύναμη απελευθέρωσης ή τελικά πρόκειται για το «όπιο του λαού», που, συνήθως, αποκοιμίζει και επιπλέον, όχι σπάνια, αποκτηνώνει; Το βιβλίο αυτό ξετυλίγει το νήμα μιας εναλλακτικής ποδοσφαιρικής, και όχι μόνο, φιλοσοφίας. Δείχνει πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε το ποδόσφαιρο (και τον κόσμο) που θέλουμε, μέσα στο ποδόσφαιρο (και τον κόσμο) που θέλουμε να ξεπεράσουμε. Γιατί ήρθε η ώρα για αντεπίθεση. Για τη μεγάλη ανατροπή.

Ερωτήματα που δεν απαντιούνται σε αυτό το βιβλίο:
Πώς ξεκίνησε το ποδόσφαιρο και ποιοι οι συμβολισμοί του;
Ήταν στο παρελθόν το ποδόσφαιρο πιο αθώο και πιο θεαματικό;
Ποιες τακτικές οδηγούν σε πιο εντυπωσιακά γκολ;

Ερωτήματα που απαντιούνται σε αυτό το βιβλίο:
Γιατί μερικοί αθλητές βγάζουν εκατομμύρια, ενώ οι παιδαγωγοί και οι επιστήμονες όχι;
Πώς το ποδόσφαιρο επηρεάζει τις παγκόσμιες ανισότητες και την κλιματική κρίση;
Πώς θα μάθουν τα παιδιά μας, μέσα από το ποδόσφαιρο, να τα αφορά το παιχνίδι και όχι η νίκη; Στο σχολείο να τα αφορά η γνώση και όχι οι βαθμοί; Στη ζωή τους να τα αφορούν οι σχέσεις με τους συνανθρώπους τους και τη φύση και όχι τα λεφτά;
Όταν χάνεις 4-0 και είναι στο 89΄, γυρίζει… ο ποδοσφαιρικός αγώνας, αλλά και ο αγώνας για ένα καλύτερο αύριο και ένα βιώσιμο μέλλον;

Προσθήκη
€12.20

Φιλοσοφία

Ο Εκκλησιαστής

Άγνωστος

Όλα για το τίποτα, είπε ο Εκκλησιαστής. Όλα είν’ ανώφελα, όλα για το τίποτα.

Μία είναι η μοίρα των ανθρώπων, δίκαιων και άδικων, φτωχών και πλούσιων, δούλων και ελεύθερων: ο θάνατος. Τα καλά θα χαθούν. Οι προσπάθειες θ’ αποτύχουν. Τα όνειρα θ’ αποδειχτούνε χίμαιρες. Μα οι έγνοιες δε θα κοπάσουν.

Ο Εκκλησιαστής παραμένει ένα αίνιγμα. Την ίδια στιγμή που χαρακτηρίζεται ως το σκοτεινότερο κείμενο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ο Εκκλησιαστής περιγράφεται και σαν ένας φιλοσοφικός ύμνος στη χαρά. Ίσως γιατί τόλμησε να βυθιστεί πέρα ώς πέρα στο σκοτάδι της ματαιότητας, για να βρει ένα πράγμα αληθινά φωτεινό. Η χαρά του κόπου. Αυτό είναι το μερτικό του ανθρώπου, το μόνο πράγμα που αξίζει στις μετρημένες μέρες της ζωής του. Μα οι έγνοιες δε θα κοπάσουν.

Ανώφελο κι αυτό,  ανεμοκυνηγητό.

Ο Εκκλησιαστής γράφτηκε κατά πάσα πιθανότητα τον 3ο αιώνα π.Χ. Περιλαμβάνεται στην εβραϊκή Βίβλο και τη χριστιανική Παλαιά Διαθήκη.

Προσθήκη
€14.00

Φιλοσοφία

Η παρρησία

Μισέλ Φουκώ

Αν η φιλοσοφία θέτει το ερώτημα «ποια είναι η αλήθεια;», υπάρχει κάτι πριν από τη φιλοσοφία, που αποτελεί προϋπόθεσή της: η ικανότητα να αμφισβητείς αυτό που παρουσιάζεται ως αλήθεια, να το αρνείσαι, να του εναντιώνεσαι· η ετοιμότητα να στέκεσαι απέναντι στην αυθεντία, δηλαδή την πνευματική και πολιτική εξουσία, και να τολμάς να της ασκήσεις κριτική ― το «κριτικό ήθος» ή η κριτική στάση.

Ο Φουκώ αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη μελέτη της ιστο­ρίας του κριτικού ήθους στον δυτικό πολιτισμό και, πιο συγκεκριμένα, σε μια μάλλον παραμελημένη έννοια της αρχαιοελληνικής σκέψης: την έννοια της παρρησίας. Στις διαλέξεις που μεταφράζονται εδώ, τις οποίες έδωσε στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ το φθινόπωρο του 1983, ο Φουκώ εξετάζει τη γένεση, τις μορφές και την εξέλιξη της παρρησίας από τον 5ο αιώνα π.Χ. ­μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.

Στον Ίωνα του Ευριπίδη παρατηρούμε αρχικά την αμφισβήτηση των θεών ως πηγής της αλήθειας· έδρα της αλήθειας παύει να είναι το μαντείο και γίνεται  η ίδια η πόλη. Στον Ορέστη, πάλι του Ευριπίδη, βλέπουμε την παρρησία ως δικαίωμα εντός της δημοκρατικής πόλεως, και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί στο πλαίσιο του δημόσιου ανταγωνισμού για την αλήθεια. Με τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα το πρόβλημα της αλήθειας μεταφέρεται από τον δημόσιο χώρο στην ψυχή: Πώς συμβιβάζεται η ζωή που ζεις με την αλήθεια που λες ότι πρεσβεύεις; Στους Κυνικούς η παρρησία παίρνει τη μορφή της δημόσιας αμφισβήτησης των κοινών αξιών, ενώ στους Στωικούς η κριτική στρέφεται στον ίδιο τον εαυτό, και εκδηλώνεται ως μια διαρκής αυτοεξέταση του ατόμου στον αγώνα του για εσωτερική, δηλαδή πραγματική, ελευθερία.

«Η ανάλυση της παρρησίας αποτελεί μέρος αυτού που θα μπορούσα να ονομάσω ιστορική οντολογία του εαυτού μας, δεδομένου ότι έχουμε, ως ανθρώπινα όντα, την ικανότητα να λέμε την αλήθεια και, λέγοντας την αλήθεια, να μεταμορφώνουμε τον εαυτό μας, τις συνήθειές μας, το ἦθος μας, την κοινωνία μας».

Προσθήκη
€19.80

Φιλοσοφία

Η αρχαιολογία της γνώσης

Μισέλ Φουκό

Το 1969, μετά τις μελέτες του για την τρέλα, την κλινική ιατρική και τις προϋποθέσεις ύπαρξης των επιστημών της ζωής, της γλώσσας και της οικονομίας, ο Μισέλ Φουκώ θα προχωρήσει αποφασιστικά στη θεωρητική συστηματοποίηση του σχεδίου που τον ενέπνεε και θα δώσει το ακριβές στίγμα του ως ιστορικού και φιλοσόφου. Η αρχαιολογία που προτείνει δεν αναζητά αιτιακές σχέσεις και επιδράσεις ανάμεσα στα συμβάντα, δεν θεωρεί την ιστορία μια σταδιακή εκδίπλωση του ορθού λογού που θα οδηγούσε τελεολογικά στην επικράτηση της απόλυτης αλήθειας, δεν τη στηρίζει σε κάποιον καθοριστικό ρόλο που θα είχε σ’ αυτήν η συνείδηση του υποκειμένου. Τα ίδια τα ιστορικά συμβάντα υπάρχουν καθόσον αποτελούν «ρηθέντα πράγματα», καθόσον προβληματοποιούνται μέσα από εκφωνήματα, εκφωνηματικούς σχηματισμούς, λόγους, διαμορφώνοντας, έτσι, το αρχείο, δηλαδή επικράτειες λόγου αυτόνομες αλλά όχι ανεξάρτητες, ρυθμισμένες, παρότι βρίσκονται σε συνεχή μετασχηματισμό, ανώνυμες και χωρίς υποκείμενο, παρότι διαπερνούν τα ατομικά έργα. Η ιστορία και η κίνησή της αποκτά τότε άλλο νόημα. Όχι πλέον οι συμπαγείς γνωστικοί κλάδοι, αλλά οι νόμοι που διέπουν τις κατανομές, τη διασπορά, τους μετασχηματισμούς, τις εναλλαγές, τα μεσοδιαστήματα των λόγων μέσα σε ένα πεδίο στρατηγικών πιθανοτήτων. Η αίσθηση της μεταβολής δεν δίνεται μέσα από την εξέλιξη, τις συνεκτικές σχέσεις, τα κρυφά νοήματα αλλά μέσα από τα αινιγματικά κομβικά σημεία της ρήξης και της ασυνέχειας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Η περιγραφή του αρχείου […] μάς στερεί τις συνέχειές μας διαλύει εκείνη τη χρονική ταυτότητα όπου μας αρέσει να κατοπτριζόμαστε για να εξορκίσουμε τις ρήξεις της ιστορίας. […] Είμαστε διαφορά […] ο Λόγος μας είναι η διαφορά των λόγων, […] η ιστορία μας η διαφορά των χρόνων, […] το εγώ μας είναι η διαφορά των προσωπείων. […] Η διαφορά, αντί να είναι η λησμονημένη και επικαλυμμένη καταγωγή, είναι αυτή η διασπορά η οποία είμαστε και την οποία πράττουμε». (Michel Foucault)

Προσθήκη
€19.00