25 βιβλία για την Αθήνα

Λογοτεχνία που σκιαγραφεί τη φυσιογνωμία της πόλης τα τελευταία εκατό χρόνια μέσα απ’ το συγγραφικό βλέμμα.

Στη μακρόχρονη ιστορία της Αθήνας πάντα βρίσκονταν άνθρωποι διέσωζαν μνήμες, όψεις αλλά και σκηνές του βίου της, γράφοντας γι’ αυτήν. Μια συναρπαστική μητρόπολη στην οποία κυριαρχούν οι αρχιτεκτονικές αντιθέσεις, η ποικιλομορφία, τα ενδιαφέροντα σημεία, οι κρυφές γωνιές και οι αθέατοι μικρόκοσμοι. Αναντίρρητα, εδώ συνυπάρχει το παλιό με το νέο, το μοντέρνο με το κλασικό. Ένας τόπος αιφνιδιασμού, είτε θετικού είτε αρνητικού, που βρίσκεται σε διαρκή μετασχηματισμό και κίνηση, που προκαλεί πλήθος συνειρμών και έχει βιώσει αναρίθμητες ιστορικές στιγμές και μεταλλάξεις. Μια πρωτεύουσα που με την αστική της ταυτότητα εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης αλλά και ένα δημοφιλές θέμα για λογοτεχνικές καταγραφές.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος της Λέσχης Ανάγνωσης με τίτλο «Λογοτεχνία για την Αθήνα» επιχειρήσαμε, μέσα από ένα πλούσιο υλικό πεζογραφικών κειμένων που αποτυπώνουν αναπαραστάσεις της πόλης, να συγκεντρώσουμε 25 μυθιστορήματα που σκιαγραφούν τη φυσιογνωμία της πόλης τα τελευταία εκατό χρόνια.

Τα κριτήρια της επιλογής

Αρχικά, ζητήσαμε απ’ τη δημοσιογραφική ομάδα της LiFO, ανθρώπους που έχουν οργανική σχέση με το βιβλίο αλλά και βιβλιόφιλους να στείλουν τις προτάσεις τους προκειμένου να δούμε ποιοι τίτλοι θα συμπεριλαμβάνονταν σε αυτή την άτυπη λογοτεχνική βιογραφία της Αθήνας. Στη συνέχεια απευθυνθήκαμε σε μια επιτροπή που συγκροτήθηκε από φιλολόγους, ακαδημαϊκούς και βιβλιοκριτικούς οι οποίοι κατέληξαν στη λίστα με τα βιβλία που θα διαβάσετε στις επόμενες σελίδες. Πρόκειται για την ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΑΠΘ, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, την καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αγγέλα Καστρινάκη, τον ομότιμο καθηγητή Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Αλέξη Πολίτη, τον εκδότη της Άγρας, Σταύρο Πετσόπουλο, τον δημοσιογράφο της εφημερίδας «Η Καθημερινή» και γνωστό αθηναιογράφο Νίκο Βατόπουλο αλλά και τον βιβλιοκριτικό της εφημερίδας «Το Βήμα» Αναστάση Βιστωνίτη. Να επισημάνουμε ότι, όπως είναι προφανές, όταν δημιουργούνται τέτοιου είδους λίστες υπάρχει πάντα μια επιφύλαξη ως προς το τελικό αποτέλεσμα αφού οι αναγνωστικές προτιμήσεις υπόκεινται πάντοτε σε υποκειμενικά κριτήρια.

Στη διαδικασία δημιουργίας της λίστας συμμετείχαν οι: Νίκος Μπακουνάκης Τίνα Μανδηλαρά, Αργυρώ Μποζώνη, Χρήστος Παρίδης, Θοδωρής Αντωνόπουλος, Νίκος Κουφάκης, Κώστας Σπαθαράκης, Ειρήνη Γιαννάκη, Γιώργος Δούλος, M.Hulot και Γιάννης Πανταζόπουλος.

Λέσχη Ανάγνωσης

Ελληνική λογοτεχνία

Ομόνοια 1980

Γιώργος Ιωάννου

11.16

Ένα άλμπουμ με φωτογραφίες του Ανδρέα Μπέλια από τη σημερινή Ομόνοια, μαζί με ένα εκτενές κείμενο του Γιώργου Ιωάννου. Η κίνηση της θρυλικής πλατείας και τα βαθύτερα κίνητρά της. Η τολμηρή περιγραφή και ανατομία της κοινωνίας των προσώπων που συχνάζουν εκεί. Ντοκουμέντο εποχής και συνάμα ενθύμιο. Πιο ανθρώπινο κοίταγμα προσώπων, πράξεων και σχέσεων που πολύ εύκολα καταδικάζουμε. Μνήμες και γνώμες για πράγματα, πρόσωπα και ανθρώπινες καταστάσεις.

Ξένη λογοτεχνία

Τα ονόματα

Ντον Ντελίλο

23.33

Tα ονόματα, μυθιστόρημα περίπλοκο όσο και γοητευτικό, χαιρετίστηκε από την κριτική ως ένα από τα πιο φιλόδοξα και τα πιο πρωτότυπα έργα της σύγχρονης πεζογραφίας. O λόγος του Nτελίλλο, αμφίσημος, παράξενος, κάποτε μαγικός, εμβαθύνει σ’ όλες τις περιπέτειες της σύγχρονης συνείδησης, από τον ερωτισμό ως τον τουρισμό, από την ιδέα της Aμερικής, όπως την προσλαμβάνει ο υπόλοιπος κόσμος, ως την ιδέα του κόσμου όπως την προσλαμβάνει η Aμερική, από το μυστικισμό ως το φανατισμό κι απ’ τη λογοτεχνία της πραγματικότητας ως την πραγματικότητα της λογοτεχνίας.

 

Ελληνική λογοτεχνία

Αργώ (τόμος Α΄)

Γιώργος Θεοτοκάς

16.92

Το πρώτο μέρος της Αργώς κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1933. Το έργο ολοκληρώθηκε τρία χρόνια αργότερα σε δύο τόμους. Στην εισαγωγή του πρώτου τόμου σημείωνε ο Γιώργος Θεοτοκάς: «Σαν άρχισα αυτό το βιβλίο, η μοναδική μου πρόθεση ήτανε να ζωντανέψω μερικά ανθρώπινα πλάσματα που τριγυρνούσανε στη φαντασία μου και βασάνιζαν τις ώρες της σχόλης μου. Κατόπι, σαν προχώρησε η δουλειά, μου ήρθε η όρεξη να δώσω, μ` αυτήν την ευκαιρία, μια γενική κάπως έκθεση της ελληνικής ζωής και των προβλημάτων της εποχής μας. Έτσι η Αργώ πήρε διαστάσεις που δεν τις περίμενα».

Το βιβλίο είναι μια τοιχογραφία της Ελλάδας του Μεσοπολέμου, έτσι όπως συνταρασσόταν από ποικίλες ιδεολογίες, απ` τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής και από τα αλλεπάλληλα στρατιωτικά κινήματα. Το πλήθος των ηρώων κινείται γύρω από τον ίδιο πόλο: τις τάσεις μιας γενιάς αισιόδοξης και δημιουργικής, που οι συνεχείς εθνικές καταστροφές την οδήγησαν σε βαθιά απογοήτευση

Ελληνική λογοτεχνία

Πόλη στο φως

Ευτυχία Γιαννάκη

15.50

Μια έγκυος γυναίκα, με καριέρα μοντέλου, δολοφονείται άγρια στη μονοκατοικία της στο Καβούρι. Ο Αστυνόμος Χάρης Κόκκινος και η ομάδα του αναλαμβάνουν να εξιχνιάσουν ένα έγκλημα που τους φέρνει αντιμέτωπους με προσδοκίες που διαψεύστηκαν, κυκλώματα ντόπινγκ στον αθλητισμό κι έναν κύκλο βίας που ξεκινάει από τη Σερβία του 1995 για να καταλήξει στην Αθήνα του 2014.

Ταυτόχρονα, ο γιος του σαρανταπεντάρη Αστυνόμου δικάζεται με κατηγορίες που δοκιμάζουν τις αντοχές του, καθώς αναζητά τις δικές του ευθύνες στα λάθη του παρελθόντος.

Σε αυτή την υπόθεση όλοι είναι ύποπτοι και οι ανακρίσεις φέρνουν στο φως μια πόλη που μετατρέπεται σε κλειστό δωμάτιο. Το ερώτημα που τίθεται είναι μέχρι πού μπορείς να φτάσεις όταν δεν έχεις πια τίποτα να χάσεις. Όταν διαπιστώνεις ότι η ελπίδα δεν πεθαίνει τελευταία.

Η ιστορία αποτελεί το τρίτο μέρος της Τριλογίας της Αθήνας και δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχε η πόλη, το φως και το σκοτάδι της.

Ελληνική λογοτεχνία

Αλκυονίδες μέρες

Ευτυχία Γιαννάκη

15.50

Μια νεαρή κοπέλα από την Γκάνα βρίσκεται δολοφονημένη μέσα σε μια λίμνη αίματος στο μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Ο Αστυνόμος Χάρης Κόκκινος και η ομάδα του θα κληθούν να εξιχνιάσουν μια υπόθεση που τυλίγεται σαν κουβάρι γύρω τους, ενώ ο χρόνος μετράει αντίστροφα. Η δίνη στην οποία θα βρεθεί ο αστυνόμος, το παρελθόν του αλλά και η σχέση με τον προφυλακισμένο γιο του θα τον αναγκάσουν να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί προκειμένου να ρίξει φως στην υπόθεση και τελικά στον ίδιο τον εαυτό του.

Σε μια κοινωνία που αδυνατεί να προστατεύσει τον αδύναμο κανείς δεν μπορεί να θεωρηθεί αθώος.

Οι Αλκυονίδες μέρες αποτελούν το δεύτερο μέρος της Τριλογίας της Αθήνας, με πρωταγωνιστή τον Αστυνόμο Χάρη Κόκκινο.

Ελληνική λογοτεχνία

Στο πίσω κάθισμα

Ευτυχία Γιαννάκη

15.50

Ένας σκηνοθέτης βρίσκεται άγρια δολοφονημένος στο υπόγειο του Θεάτρου Πλάκας. Ο Αστυνόμος Χάρης Κόκκινος και οι συνεργάτες του θα κληθούν να διαλευκάνουν μια υπόθεση που αναμένεται να απασχολήσει την κοινή γνώμη. Σύντομα θα αντιληφθούν ότι θα χρειαστεί να αναζητήσουν τα αίτια της δολοφονίας στο σκοτεινό παρελθόν του σκηνοθέτη, ξετυλίγοντας ένα κουβάρι κοινών μυστικών, συγκάλυψης και βίας στην καρδιά της σημερινής Αθήνας.

Ταυτόχρονα, ο γιος του σαρανταπεντάρη Αστυνόμου συλλαμβάνεται με κατηγορίες που θα τον αναγκάσουν να βουτήξει στο δικό του οικογενειακό παρελθόν. Η πίεση του χρόνου και τα σφραγισμένα στόματα θα αποδείξουν ότι τα πράγματα δεν είναι ποτέ απλά για όσους βρέθηκαν στο πίσω κάθισμα.

Σε μια κοινωνία όπου όλοι είναι ένοχοι, κάποιοι θα πληρώσουν το τίμημα, μεταξύ αυτών και ο Χάρης Κόκκινος. Οι ανακρίσεις θα συνθέσουν μια τοιχογραφία των κατοίκων της Αθήνας που πρωταγωνιστεί σε μια ιστορία που δεν θα υπήρχε, αν δεν υπήρχε η πόλη και τίποτα δεν θα μείνει στο σκοτάδι κάτω από τον λαμπρό ήλιο της.

 

Ελληνική λογοτεχνία

Πάντα καλά

Παύλος Μάτεισς

14.84

Πολλοί κάτοικοι αυτού εδώ του βιβλίου επιχείρησαν παλαιότερα έξοδο προς το Κοινό, με μία τηλεοπτική σειρά, την οποία, ευτυχώς, έπνιξαν στο λίκνο της διάφορες λερναίες ύδρες. Τώρα, ενισχυμένοι, πιο πολλοί και χαρούμενοι, σχηματίζουν συμμορία και της δίνουν για όνομα μία ευχή (ή διαπίστωση): Πάντα καλά. Όλοι τους άοπλοι: χωρίς παιδεία, γοητεία, φιλοσοφία, κάλλος, όνομα, γνωριμίες, χωρίς άγκυρες. Όμως θέλουν, και ξέρουν, να ζήσουν. Κατέχουν το ευ ζην.

Με τα έργα του Η Μητέρα του Σκύλου, Ύλη Δάσους, Ο παλαιός των Ημερών, Προς Ελευσίνα, Η βουή, ο συνένοχος και συγγραφέας τους είχε οδηγήσει, μέσα από δρόμους επίσημα σκοτεινούς, απειλητικούς, μαγικούς και αιχμηρούς, τους ήρωές του, που, εδώ, έχοντας προσλάβει για κομπάρσους τους παλαιότερους πρωταγωνιστές της πορείας αυτής, βγήκαν στον ήλιο και μας υποδέχονται με μία προσταγή-παρότρυνση: Ζήστε, ρε!

Ελληνική λογοτεχνία

Ο άχρηστος Δημήτρης

Γιώργος Συμπάρδης

16.53

Η ιστορία μιας μακρόχρονης φιλίας ανάμεσα σε δύο άνδρες. Ο ένας δικηγόρος, ο άλλος γκαρσόνι, ναυτικός, υπάλληλος γραφείου ταξιδίων, μπάρμαν, ηθοποιός. Οι δύο φίλοι κουβεντιάζουν για τις γυναίκες, σχετίζονται με μερικές, σχετίζονται πολύ περισσότερο μεταξύ τους, και κάποτε φτάνουν να συγκατοικήσουν και να ζήσουν στο σπίτι του ενός και στον κόσμο του άλλου.

Ελληνική λογοτεχνία

Αύριο, μια άλλη χώρα

Σώτη Τριανταφύλλου

9.70

Στην αρχή, ο Κάρολος πηγαίνει στην τρίτη δημοτικού, η Λίλη στην πρώτη? ο μπαμπάς τους δουλεύει στη σωληνουργία? είναι ο καλύτερος μπαμπάς που μπορεί να έχει κανείς? δεν παραπονιέται ποτέ για τα βάσανά του. Βάσανα έχει· βλέπει όμως πάντα την ηλιόλουστη πλευρά του δρόμου. Η μαμά τους είναι όμορφη (παρά το στραβό εκείνο δόντι), αλλά πίνει πολύ· ουίσκι, καμιά φορά τζιν? ακόμα, κάνει βόλτες στα μαγαζιά, μιλάει (ψιθυριστά) στο τηλέφωνο και νοσταλγεί την Αφρική, όπου ζούσε κάποτε μαζί με τον παππού και τη γιαγιά, τα σκυλιά τους και τα άλογά τους. Ο μπαμπάς αγαπάει τρελά τη μαμά, η μαμά αγαπάει τρελά τον Ευτύχη –που μόλις αποφυλακίστηκε– και ο Ευτύχης προσπαθεί να φτιάξει τη ζωή του, όπως λένε. Πρόκειται για μια γλυκιά οικογένεια που διαλύεται και ανασυγκροτείται? ζει σ’ ένα διαμέρισμα στην Αθήνα στα μέσα της δεκαετίας του 1960? η Αθήνα γλεντάει? ξενυχτάει στα αναψυκτήρια και στις βεγγέρες? στο μεταξύ, χτίζονται καινούριες πολυκατοικίες, καινούριες συνοικίες· σε ολόκληρη την πόλη αντηχούν κομπρεσέρ και μπουλντόζες. Είναι ένα τοπίο μαγικό, που αναβοσβήνει: Οι μεγάλοι έχουν ένα σωρό μυστικά και οι μικροί ένα σωρό απορίες – καθώς και μυστικά, άλλωστε. Ο Κάρολος κοιτάζει τον κόσμο – τον κόσμο κοιτάζει και η Λίλη, διαφορετικά όμως? έπειτα, ο κόσμος κλυδωνίζεται? η χώρα μεταμορφώνεται σε μια άλλη χώρα? ο Κάρολος κι η Λίλη μεγαλώνουν λίγο· όχι πολύ. Στο μεταξύ, η γιαγιά Νίνα χαρίζει στη Λίλη ένα τρανζιστοράκι, ο Πίπης βάζει γυαλιά μυωπίας, η Φώφη ερωτεύεται ένα φαντάρο, ο μπαμπάς του Πίπη εξορίζεται σ’ ένα ερημονήσι και η γιαγιά Ευλαλία τσακώνεται με τη Λίλη, γιατί η Λίλη πάει σ’ εκείνα τα βαφτίσια απρόσκλητη. Μέχρι να συμβούν αυτά, συμβαίνουν άλλα, πολλά: ακούγονται φιλιά, κλάματα, τραγούδια και γυαλικά που σπάνε? ο Αζναβούρ εμφανίζεται σ’ ένα κέντρο στο Καλαμάκι? δίνονται μερικές υποσχέσεις και μερικά χαστούκια. Το Αύριο, μια άλλη χώρα είναι η ιστορία του Κάρολου και της Λίλης, οι καλές και οι κακές μέρες μιας παιδικής ηλικίας? οι καλές και οι κακές μέρες μιας χώρας – και, ύστερα, μιας άλλης χώρας.

Το Αύριο, μια άλλη χώρα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου, που πρωτοεκδόθηκε το 1997. Σε αυτό η Σώτη Τριανταφύλλου περιγράφει τη μοναδική χώρα που μπορεί κανείς να ονομάσει «πατρίδα» του: μια παιδική ηλικία γεμάτη μικρά και μεγάλα γεγονότα, εκπλήξεις και πικρίες. Η ιστορία εκτυλίσσεται στην κεντρική Αθήνα, λίγο πριν από το πραξικόπημα του 1967, και ήρωές της είναι τα μέλη μιας μεσοαστικής οικογένειας, το καθένα από τα οποία βλέπει τον κόσμο με τον δικό του τρόπο. Μολονότι δεν πρόκειται για αυτοβιογραφικό αφήγημα (κάθε άλλο), το Αύριο, μια άλλη χώρα αποτελεί τη μαρτυρία μιας ολόκληρης εποχής που πέρασε, αφήνοντας βαθιά ίχνη, και μιας κοινωνικής τάξης που έχασε την εύνοια των θεών.

Ελληνική λογοτεχνία

Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου

Άλκη Ζέη

16.60

27 Οκτωβρίου 1940: θα τη θυμάται αυτή τη μέρα ο Πέτρος που πέθανε το τριζόνι του. Θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να του λέει: «Σήκω…, έγινε πόλεμος. Δεν ακούς τις σειρήνες;» Και από τότε αρχίζει ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, μια βόλτα στην Αθήνα της Κατοχής, στα δύσκολα εκείνα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, των διωγμών, με την ελπίδα να σιγοκαίει κάπου στο βάθος.

Ελληνική λογοτεχνία

Το τρίτο στεφάνι

Κώστας Ταχτσής

17.70

Δε μπορώ, όχι, δε μπορώ να την υποφέρω πια!… Τι πληγή είν’ αυτή που μου ’στειλες, θε μου; Τι αμαρτίες έχω κάνει για να με τιμωρείς τόσο σκληρά; Ως πότε θα την έχω στην καμπούρα μου; Ως πότε θα ’μαι υποχρεωμένη να την ανέχομαι, να βλέπω τη μούρη της, ν’ ακούω τη φωνή της, ως πότε; Δε θα βρεθεί επιτέλους κανένας στραβός χριστιανός να την πάρει, ν’ απαλλαγώ απ’ αυτό το έκτρωμα της φύσεως, που μ’ άφησε ο πατέρας της για να μ’ εκδικηθεί – που χαΐρι και προκοπή να μη δουν εκείνοι που δε μ’ άφησαν να κάνω την έκτρωση!…

Ελληνική λογοτεχνία

Ο χαρταετός

Αθηνά Κακούρη

20.00

Στην Αθήνα του 1871, όπου μόλις έχουν αρχίσει οι δίκες για τη σφαγή στο Δήλεσι, γιορτάζονται τα 50 χρόνια από την Επανάσταση και η πατριωτική έξαρση κορυφώνεται με την άφιξη του σκηνώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄. Αλλά οι φιλοδοξίες, ο κομματισμός, η αχόρταγη δίψα της εξουσίας και του πλουτισμού στήνουν το σκηνικό για μια ιστορία διαπλοκής που, μέσα σ’ έναν ανεμοστρόβιλο μετοχών, θα υψώσει στον ουρανό τον πελώριο, φανταχτερά ασημένιο Χαρταετό του Λαυρίου. Μια εικόνα της Αθήνας όταν το άστυ είναι ιοστεφές, ο Ιλισός είναι ακόμη ποταμάκι, τα Πατήσια εξοχή, η πρασινάδα πνίγει τους Αμπελοκήπους, και ο Βράχος, ορατός από παντού, δεσπόζει. Στο κεντρικό καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ποιητές, οι ισχυροί της εποχής και οι παράγοντες κάθε λογής συζητούν καθημερινά με πάθος την επικαιρότητα. Στους Αέρηδες κουρνιάζουν τη νύχτα τα δεκάδες αδέσποτα αγόρια που ολημερίς πουλούν εφημερίδες ή γυαλίζουν παπούτσια. Το εμπόριο της γης οργιάζει· οι αναμνήσεις της Εξώσεως επηρεάζουν τη σκέψη· η σκόνη και η λάσπη ταλαιπωρούν τους Αθηναίους· εικόνες ανεπανάληπτης ομορφιάς τούς περιβάλλουν. Σ’ αυτή την πόλη κινούνται τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ζώντας, υποφέροντας ή εκμεταλλευόμενα μια γενικευμένη κρίση που δεν περιορίζεται στα Λαυρεωτικά.

Μένης Κουμανταρέας

15.50

Η ιστορία της Μπέµπας και του Βλάση Ταντή, που διατηρούν ένα µαγαζί µε γυαλικά. Εκείνη θεληµατική και ανήσυχη µε τους άλλους άντρες. Εκείνος καταθλιπτικός κι αιώνια ερωτευµένος µε τη γυναίκα του. Τους πλαισιώνουν ο Βάσος και ο Σπύρος, δύο φίλοι κωµικοτραγικοί.

Μια ιστορία χαµένων ιδεολογιών και ξοφληµένων ονείρων στη µεταπολεµική Ελλάδα. Βιβλίο-σταθµός στην πορεία του συγγραφέα. Μένει πάντα κλασικό στη συνείδηση των αναγνωστών.

Ελληνική λογοτεχνία

Η άκρα ταπείνωση

Ρέα Γαλανάκη

14.84

Το μυθιστόρημα εστιάζεται στη νύχτα που πυρπολήθηκε η Αθήνα, την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου του 2012.

Μια πρώην φιλόλογος και μια πρώην ζωγράφος, που βρίσκονται να συγκατοικούν σε έναν «ξενώνα» του υποβαθμισμένου κέντρου, βγαίνουν κρυφά στις διαδηλώσεις. Η λοξή ματιά τους εισδύει –με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο– στην αόρατη και συμβολική πλευρά των βίαιων συγκρούσεων. Πανικοβάλλονται, χάνονται μέσα στη δική τους πόλη, εξωθούνται στην επαιτεία, χωρίς να χάσουν την προσωπική τους αίσθηση πραγμάτων. Επιστρέφοντας είναι πιο κοντά στην ανέφικτη Ιθάκη.

Ο αναρχικός γιος της μιας, ο χρυσαυγίτης μιας τρίτης που τις φροντίζει, μια νεαρή μετανάστρια και το παιδί της, ο γιατρός και η κοινωνική λειτουργός, τα φαντάσματα ενός ετοιμόρροπου αθηναϊκού σπιτιού και, φυσικά, οι νεοάστεγοι διασταυρώνονται με ποικίλους τρόπους μαζί τους είτε στη σπαρασσόμενη Αθήνα είτε λίγο αργότερα.

Σ’ αυτό το ανθρωποκεντρικό πολιτικό μυθιστόρημα, η απερχόμενη γενιά του Πολυτεχνείου ανοίγει τον δύσκολο, τον αναγκαίο, αν όχι και μοιραίο διάλογό της με τις σημερινές εξεγέρσεις, με τη μεγάλη ανατροπή της ζωής τα τελευταία χρόνια, με τη μνήμη αλλά και με την Άκρα Ταπείνωση του άστεως.

Ελληνική λογοτεχνία

Η πόλη και η σιωπή

Κωνσταντίνος Δ. Τζαμιώτης

20.14

Σε μια Αθήνα που αποσυντίθεται και καταρρέει, ο Αργύρης Τρίκορφος, ιδιοκτήτης άλλοτε μιας ακμάζουσας οικογενειακής βιοτεχνίας κουμπιών, πασχίζει να ξανασταθεί στα πόδια του δουλεύοντας ως ταξιτζής. Τα πραγματικά του προβλήματα όμως αρχίζουν την ημέρα που βρίσκει στο αυτοκίνητό του ένα ξεχασμένο τσαντάκι γεμάτο λεφτά. Προσπαθώντας να κάνει το σωστό, παρασύρεται σε μια προσωπική περιπέτεια που τον φέρνει αντιμέτωπο με όλους και με όλα: απ’ την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους του ως την Αστυνομία και… τα ΜΜΕ.

Μια περιπλάνηση στους δρόμους της σημερινής Αθήνας. Ένα μυθιστόρημα για την ατομική ευθύνη, τη συμπόνια και τη γενναιοδωρία. Ένα καυστικό σχόλιο για το σύγχρονο τρόπο ζωής.

Γιάννης Ξανθούλης

12.20

…Στην Κυψέλη της δεκαετίας του ’50, λίγο πριν σηκωθεί το καταλυτικό κύμα της «αντιπαροχής» για να εξαφανίσει τα σπίτια των μεσοαστών. Εκεί, τα δίδυμα αγόρια με τη μεγαλύτερη αδερφή τους Ραλλού μεγαλώνουν σε ένα πένθιμο όσο και στοργικό περιβάλλον με τη νέα χήρα μητέρα τους, τις αγαπημένες θείες και τα φαντάσματα μιας καλής αξιομνημόνευτης ζωής.
Στο υπόγειο του σπιτιού βρίσκονται τα απομεινάρια του παλιού ποτοποιείου –επιχείρηση οικογενειακή– τόπος μυστηρίου και παιχνιδιού για τα τρία παιδιά. Εκεί άλλωστε θα «παίξουν» τον μυστικό γάμο, που, αν και παιχνίδι, θα καθορίσει όλη τους τη ζωή.

Όσο για «Το πεθαμένο λικέρ», ο θρύλος το ήθελε με αφροδισιακές ιδιότητες εξαιτίας του πνιγμού μιας εργάτριας για λόγους ερωτικούς σε ένα από τα βαρέλια τον καιρό της ακμής της επιχείρησης.

Γύρω από ιστορίες, μισόλογα και ερωτηματικά, οι ήρωες ακολουθούν τη μοίρα τους, σφραγισμένη, έτσι κι αλλιώς, από τη μεθυστική πικρή γεύση του έρωτα σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη όσο και μεταβατική εποχή.

Ελληνική λογοτεχνία

Η χαμένη άνοιξη

Στρατής Τσίρκας

14.20

Ιούλιος 1965. Ο Αντρέας, δεκαοχτώ χρόνια πολιτικός πρόσφυγας, επιστρέφει επιτέλους στην πατρίδα: “Όλα μου φαίνονται σαν παραμύθι… Αθήνα, η πιο ανοιχτή πόλη του κόσμου”. Η “Αθηναϊκή Άνοιξη”. Οι Τέχνες, τα Γράμματα έχουν ανθίσει ύστερα από τα μετεμφυλιακά χρόνια. Μια νεολαία με μεγάλα όνειρα πρωτοστατεί στους αγώνες για την παιδεία, τη δημοκρατία. Ανάμεσά τους η όμορφη, φλογερή αγωνίστρια Ματθίλδη, με την κριτική ματιά της νέας γενιάς. Στον ίδιο τόπο, η ερωτική Φλώρα μοιράζεται τον έκλυτο βίο ενός άλλου κόσμου, μιας παρέας Αμερικανών και άλλων ξένων όπως αυτή.

Τα τρία αυτά πρόσωπα υφαίνουν τον ερωτικό μύθο. Γύρω τους όμως εξυφαίνεται το δίχτυ της εθνικής προδοσίας: ξένοι πράκτορες, μυστικές υπηρεσίες, πολιτικοί μηχανορραφούν. Η Ιστορία εισβάλλει στις σχέσεις των ανθρώπων, τα ράζει τις συνειδήσεις. Τα γεγονότα καλπάζουν. Αποστασία. Πλήθη οργισμένα πλημμυρίζουν κάθε μέρα τους δρόμους. Σωτήρης Πέτρουλας, ο πρώτος νεκρός: “αηδόνι και λιοντάρι, βουνό και ξαστεριά”. Ένας λαός με το ηρωικό και πένθιμο τραγούδι του ορκίζεται στο όνομα της ελευθερίας, έτοιμος να σηκώσει πάλι τις σισύφειες πέτρες.

“Πάνω από τη χαμένη Άνοιξη μετεωριζόταν τώρα ο γύπας του πραξικοπήματος, έτοιμος να ριχτεί και να σπαράξει τον τόπο.”

Με τον υπέρτιτλο “Δίσεχτα χρόνια” ο Τσίρκας υποσχόταν μια νέα τριλογία στο πρότυπο των “Ακυβέρνητων πολιτειών”, που θα κάλυπτε ιστορικά και την περίοδο της δικτατορίας. “Η χαμένη άνοιξη”, όμως, που θα ήταν ο πρώτος τόμος, έμελλε να είναι και το κύκνειο άσμα του συγγραφέα. Σε όλες τις ανατυπώσεις μετά το θάνατό του διατηρήθηκε αυτός ο υπέρτιτλος όχι μόνο για να μην αλλοιωθεί αυθαίρετα η ταυτότητα του έργου, αλλά και γιατί αυτή η διάταξη του εξωφύλλου σηματοδοτεί την ιδεατή προέκταση των γνωστών γεγονότων. Δηλαδή, το φιλόδοξο σχέδιο του συγγραφέα, ύστερα από την περιπέτεια της Μέσης Ανατολής, να ιστορήσει πάλι με τα μέσα της τέχνης τη ζοφερή ελλαδική εμπειρία που βίωσε επίσης οδυνηρά.

Ξένη λογοτεχνία

Ο Κολοσσός του Μαρουσιού

Χένρι Μίλερ

15.50

Ο Χένρι Μίλερ, που διέμενε τότε στο Παρίσι, αψηφώντας τους κακούς οιωνούς –όταν τα μηνύματα του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου διαγράφονταν στον ορίζοντα– αποφασίζει να έρθει στην Ελλάδα το 1939, έχοντας εξασφαλίσει τη φιλοξενία του άγγλου συγγραφέα Λόρενς Ντάρελ, ο οποίος ζούσε στην Κέρκυρα. Αρχικά κινήθηκε χωρίς πρόγραμμα, πηγαίνοντας αποδώ και αποκεί. Θα εντυπωσιαστεί από τις συναντήσεις του με τον Κατσίμπαλη, τον Σεφέρη, τον Αντωνίου, τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα, τον Τσάτσο και εξαιτίας τους θα παρατείνει τη διαμονή του. Θα φύγει από την Ελλάδα πιεζόμενος από την αμερικανική πρεσβεία που ήθελε να εγκαταλείψουν οι υπήκοοί της τον τόπο, λόγω του πολέμου που είχε αρχίσει πλέον.

Οι εντυπώσεις του από το ταξίδι του θα πάρουν τον τίτλο Ο Κολοσσός του Μαρουσιού και συνιστούν μια ιδιότυπη περιδιάβαση στην ελληνική ανθρωπογεωγραφία.

Στο βιβλίο συμπεριλαμβάνονται και οι σημειώσεις που ο Χένρι Μίλερ άφησε στον Γιώργο Σεφέρη πριν φύγει από την Ελλάδα, οι οποίες φέρουν τον τίτλο Πρώτες εντυπώσεις από την Ελλάδα, και στο παρελθόν είχαν κυκλοφορήσει σε χωριστό βιβλίο.

Ελληνική λογοτεχνία

Η Αθήνα της μιας διαδρομής

Πέτρος Μάρκαρης

11.00

Στα αστυνομικά μυθιστορήματά του ο Πέτρος Μάρκαρης στέλνει τον ήρωά του αστυνόμο Χαρίτο στον λαβύρινθο της Αθήνας. Αυτή τη φορά, αποφάσισε να μπει ο ίδιος ο συγγραφέας. Το οδοιπορικό του στην πόλη διαρκεί σχεδόν μία ώρα, όσο χρειάζεται ο Ηλεκτρικός να διανύσει την απόσταση από τον Πειραιά στην Κηφισιά. Ο συνεπιβάτης του συγγραφέα κατεβαίνει σε κάθε σταθμό, εξερευνά μαζί του τη γύρω περιοχή, γνωρίζει τις ομορφιές και τις ασχήμιες της, ανακαλύπτει τις συναρπαστικές αντιθέσεις της, βρίσκεται μπροστά σε κρυφές εκπλήξεις, περπατά σε αρχαία μονοπάτια, αντιλαμβάνεται και κατανοεί όλη την κοινωνική διαστρωμάτωση της πρωτεύουσας, με τις φτωχές συνοικίες και τη σύγχρονη νεόπλουτη όψη της, την οποία δεν έχει χάσει ούτε την εποχή της κρίσης, γιατί η κρίση δεν άγγιξε τις περιοχές των νεόπλουτων, όπως άλλωστε κάθε κρίση.

Ξένη λογοτεχνία

Οι κράχτες

Κάρα Χόφμαν

16.00

Αθήνα, 1988: Ένα ζευγάρι Άγγλων, ο μαύρος ποιητής και μποξέρ Μάιλο και ο λευκός αλκοολικός Τζάσπερς, για να εξασφαλίσουν δωρεάν διαμονή σ᾽ ένα φθηνό ξενοδοχείο κοντά στον σταθμό Λαρίσης και λίγα χρήματα για τα ποτά τους, κάνουν τους κράχτες με στόχο να προσελκύσουν τουρίστες στο ξενοδοχείο. Η γνωριμία τους με την Αμερικανίδα Μπράιντι θα αλλάξει τη ζωή και των τριών για πάντα. «Νεανικές φιλίες και η παρατεταμένη ηχώ τους στον χρόνο» (Newsweek). Μια ιστορία επιβίωσης, «όμορφη και πρωτότυπη» (Kirkus Reviews), φτιαγμένη από μια συγγραφέα που «γράφει σαν να διηγείται ένα συναισθηματικά φορτισμένο όνειρο» (The Wall Street Journal).

Η Κάρα Χόφμαν (γενν. ΗΠΑ) ζει στην Αθήνα και στη Νέα Υόρκη. Διδάσκει σε αμερικανικά πανεπιστήμια και είναι ιδρυτικό μέλος του Anarchist Review of Books.

Ελληνική λογοτεχνία

Η Βικτώρια δεν υπάρχει

Γιάννης Τσίρμπας

7.26

Για κάποιους, ούτε καν η καταπρόσωπο επαφή με την πιο σκοτεινή πραγματικότητα δεν μπορεί να ανασύρει τη θετική τους ταυτότητα, ούτε ο φόβος για το “θηρίο” το ίδιο δεν μπορεί να τους βγάλει από την απάθεια.
Για κάποιους άλλους, η τελευταία ταυτότητα που έχει απομείνει είναι η γειτονιά τους. Και θα προσπαθήσουν να την προασπίσουν. Με κάθε μέσο…

Μια νουβέλα για την υπόκωφη συγκρότηση του ρατσισμού και την πανταχού παρούσα βία.

Ελληνική λογοτεχνία

Ο δολοφόνος φορούσε σμόκιν

Γιάννης Μαρής

15.50

Ποιοί φορούσαν σμόκιν εκείνο το βράδυ στην Αθήνα;

Κάποιος δεν έλεγε την αλήθεια απ’ όλους. Αλλά ποιός; Πρώτα ήταν η μητέρα Μενδρινού. Έλεγε ψέματα. Η κόρη της δεν είχε καμιά διάθεση να αυτοκτονήσει. Η πρωταγωνίστρια της ταινίας τους, που προσπάθησε να
τον διώξει από την Αθήνα, και τώρα αυτός, ο κ. X της Ηρώς, που δεν δεχόταν εκβιασμούς. Όλοι εκινούντο γύρω από το θάνατο της Ζιζής Μενδρινού. Αλλά ποιά σχέση μπορούσαν να έχουν μεταξύ τους; Κάθε καινούργιο ίχνος που ανεκάλυπτε, αντί να τον πλησιάσει στη λύση του προβλήματος, τον απεμάκρυνε ακόμη πιο πολύ. Κι όμως, υπήρχε κάτι. Ποιός ήταν ο «Μεγάλος», για τον οποίον είχε μιλήσει η Ηρώ;

Ο Αγγελίδης, ένας νέος ταλαντούχος οπερατέρ, γυρνάει νύχτα από τον Πειραιά με τον ηλεκτρικό. Πλησιάζοντας την Αθήνα, βλέπει από το παράθυρο του τραίνου, κοντά στις γραμμές, έναν άντρα να πετάει το πτώμα μιας γυναίκας από ένα αυτοκίνητο. Ο άντρας φορούσε σμόκιν. Κανείς απ’ τους συνεπιβάτες του δεν είδε τη σκηνή. Το θέμα του γίνεται εμμονή και κόντρα σε όλες τις μαρτυρίες, με προσωπικό κίνδυνο, προσπαθεί να λύσει το μυστήριο. Μια σύνθετη ίντριγκα, με πολλές απρόβλεπτες διακλαδώσεις, με πλούσιο ερωτισμό, στην Αθήνα της δεκαετίας του 1950. Και με τον αστυνόμο Μπέκα, το άκρο αντίθετο του ήρωα, να παρεμβαίνει με τον ήρεμο και μοναδικά αποτελεσματικό τρόπο του.